Arap dünyasının Gazze'yi yeniden inşa planı neleri içeriyor?

Reuters haber ajansı, Gazze'nin inşası ile ilgili en az dört taslağın olduğunu, Mısır'ın girişimi ile şekillenen planınsa Arap ülkelerinin bir kısmının desteğini aldığını aktarıyor. Bu plan Hamas olmadan Gazze'de bir yönetim mekanizması kurulmasını da içeriyor.

BBC'ye konuşan kaynaklar, Kahire'nin planın teknik ayrıntılarını sonlandırmaya yakın olduğuna işaret etti. Masadaki plan, enkaz kaldırmayı, yeniden inşayı, halkın inşa sürecini nasıl geçireceğini ve yeni yönetim mekanizmasının kurulumunu içeriyor.

Buna karşın Gazze'deki silahlı grupların, özellikle Hamas ve İslami Cihad'ın geleceği hala netleşmiş değil. Mısır, planın ABD yönetimiyle işbirliği içinde geliştirileceğini açıkladı. BBC'ye konuşan Mısırlı yetkililer, Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Birliği'nin (AB) de planda rol oynayacağını söyledi. Planı hayata geçirme noktasında ilk resmi olmayan temas 21 Şubat Cuma günü Riyad'da yapılıyor. Burada Filistin Yönetimi'nin de dahil olabileceği bir bölgesel konferansın ayrıntıları üzerinde müzakereler yapılıyor. Bu resmi olmayan buluşmanın ardından 27 Şubat tarihi için Kahire'de acil nitelikli bir Arap zirvesi toplantısı planlanıyordu. Ancak bu zirvenin lojistik nedenlerle ertelendiği duyuruldu.

Plan nasıl işleyecek?

BBC'ye konuşan Mısırlı bir kaynak, Avrupalı ülkeler dahil geniş katılımlı bir Gazze konferansının hazırlıklarının sürdüğünü aktarıyor. Aynı kaynağın aktarımına göre, Kahire'nin planı, Gazze'yi üç ayrı insani bölgeye ayırmayı içeriyor. Bunların her birinde su ve elektrik gibi temel ihtiyaçların karşılanacağı 20 büyük kamp kurulacak. Plana göre, enkazın kaldırılması sürecinde Gazze halkının barındırılması için on binlerce mobil ev ve çadırın bölgeye sokulması gerekiyor. Ancak İsrail henüz bunu kabul etmedi. Gazze'ye düzenli yakıt ve inşaat malzemesi girmesinin de gerekliliğine işaret ediliyor. Mısır'ın planına göre yeniden inşa süreci, Arap ülkeleri ve uluslararası bağışçılar tarafından finanse edilecek. İnşaat konusunda uzmanlaşmış yaklaşık 50 çokuluslu şirketin, Gazze'deki üç insani bölgede 18 ay içinde konutları teslim etmesi amaçlanıyor. Bu devasa finansman paketi, Arap ve uluslararası temsilcilerden oluşan bir komite tarafından yönetilecek. Öneri ayrıca, insani bölgelerin kurulmasını takiben, Mısır sınırı boyunca tünel kazılmasını engellemek için bir tampon bölge oluşturulmasını da içeriyor.

BBC'ye konuşan Mısır Mühendisler Sendikası başkanı Dr. Tarek el-Nabarawi, destekçi sayısı ve maliyet göz önüne alınarak, projenin üç ila beş yıl sürebileceğini söyledi. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 15 Şubat Cumartesi günü yaptığı açıklamada, ateşkes anlaşmasının hükümlerinden olmasına rağmen güvenlik endişelerini gerekçe göstererek Gazze Şeridi'ne mobil evlerin ve inşaat ekipmanlarının girmesine izin vermeyeceğini duyurdu.

Hamas'ın geleceği

BBC'ye konuşan Mısırlı kaynak, plandaki önemli bir sorunun Hamas ve diğer silahlı grupların durumu olacağına işaret ediyor. Aynı kaynak, Kahire'nin planında bu başlıktaki bir öneriye ışık tutuyor. Buna göre, Altı Gün Savaşı öncesi sınırlar çerçevesinde bir Filistin devletinin kuruluşunun ilanıyla bu grupların silah bırakması mümkün. Bu öneriye göre, Doğu Kudüs'ün başkent olacağı Filistin devleti ile İsrail arasında bir tampon bölge kurulacak. Gazze'den tehdit gelmeyeceğini garanti edecek bu tampon bölgenin yeri henüz belirlenmedi. Geçiş sürecinde Hamas katılımı olmadan Gazze'yi yönetecek bir Filistinli komitesinin de oluşturulması amaçlanıyor. Arap ülkeleri ve uluslararası güçler bu geçici komiteye Gazze Şeridi'nin yönetiminde destek olacak. Hamas daha önce Gazze'nin ulusal bir komiteye devredilmesini kabul etmişti. Ancak örgüt, bu komitenin üyelerinin seçiminde rol almak isteğini, izni olmadan karadan birliklerin belli bölgelere konuşlandırılmasına onay vermeyeceğini duyurmuştu. BBC'ye konuşan Mısırlı kaynak, Arap ülkelerinin AB ile işbirliği içinde Filistin Yönetimi'ne personel eğitimi konusunda destek vermesi de planın kapsamında yer alıyor.

Peki ya Trump'ın planı?

ABD başkanı Trump, Filistinlileri Gazze'den taşıma planını defalarca dile getirdi. Bu planı tekrarlarken, bölgeyi bir turizm merkezine çevirmekten söz etti. Filistinlilerin burada molozlar arasında yaşamasının mümkün olmadığını söyleyerek planını savundu. Trump, Filistinlileri kabul etmeyi reddetmeleri halinde, Mısır ve Ürdün'e yardımı kesme tehdidinde de bulundu. Associated Press'in eski Orta Doğu editörü Dan Perry, İsrail'deki Jerusalem Post gazetesine yazdığı bir makalede, Trump'ın planının aslında, Arap ülkelerine Hamas'ı Gazze'den uzaklaştırma konusunda baskı yapmak amacı taşıdığını savundu. Perry'ye göre Trump bu çıkışla, özellikle Katar'ın Hamas'a sağladığı mali desteği durdurmayı da amaçladı. Ürdün Kralı II. Abdullah'ın Beyaz Saray'daki görüşmede Trump'a, Filistinlilerin Gazze'de kalmasını istediğini açıkça ifade ettiği biliniyor. Trump ise resmi açıklamalarda halen Filistinlilerin Gazze'den taşınması planını savunuyor. Trump, resmi olarak hala Perry, Trump'ın Gazze'nin yeniden inşası ve Hamas'ın kaldırılması için milyarlarca dolar karşılığında Filistinlilerin Gazze'de kalmasına izin verebileceğine inanıyor. Perry ayrıca Gazze'de, Batı Şeria'daki Filistin Yönetimi'ne bağlı ve Mısır ve Körfez ülkeleriyle işbirliği yapan teknokratlardan oluşan bir sivil hükümetin kurulabileceğine inanıyor. AP'nin eski Orta Doğu editörü Perry, Gazze'nin yeniden inşası için milyarlarca dolar toplanması ve Hamas'ın etkisizleştirilmesi vaadiyle Trump'ın ikna olabileceğine işaret ediyor. Perry yine Gazze'de, Batı Şeria'daki Filistin Yönetimi ile ilişkili, Mısır ve Körfez desteki teknokratlardan oluşacak sivil bir yönetim oluşturulabileceğini savunuyor.

Arap dünyası Trump'ı nasıl baskılayabilir?

Suudi siyaset uzmanı Dr. Mubarak Al-Ati, ABD'nin bölgeye herhangi bir müdahalesinde özellikle de Suudi Arabistan ve Mısır eksenli çıkarlarını hesaba katacağına inanıyor. Ati, Mısır, ABD ve Suudi Arabistan liderleri arasındaki ikili ilişkilerin de süreçte etkili olacağını söyleyerek, Trump'ın Suudi Arabistan ziyaretine atıf yaptı. Arap - Amerikan ilişkilerinin geleceğini şekillendirecek bu ziyarette Gazze konusunda ortak zemin bulunabileceğini söyledi. Washington'dan siyaset uzmanı Dr. Hassan Mneimneh'a göre ise Trump'ın Arap planına yanıt olarak Mısır ve Ürdün'e askeri ve ekonomik yardımı kesmesi durumunda, bu ülkelerin buna yanıt vermesi gerekecek. Riyad'ın ABD'deki yatırımlarını durdurabileceğine işaret eden Mneimneh, bu olası durumun Çin, Rusya, AB, Afrika ve Güney Amerika ile ekonomik ilişkilerin kapısını açabileceğine işaret etti. Suudi uzman Al-Ati, İsrail ile Suudi Arabistan ilişkilerinin normalleşmesi başlığının da Trump yönetimi için çekici olduğunu söylüyor ve Riyad'ın tarafından 1967 sınırlarına sahip bir Filistin devletinin kurulması için bir müzakere taktiği olarak kullanıldığını belirtiyor. Al-Ati, Suudi Arabistan'ın İsrail ile ilişkileri normalleştirme teklifinin ABD'ye yönelik çekiciliğine dikkat çekiyor ve bu teklifin Riyad'ın 1967 sınırlarına sahip bir Filistin devletinin kurulması için bir müzakere taktiği olarak kullanıldığını söylüyor. BBC'ye konuşan Mısırlı kaynak da, Kahire'nin yakın zaman önce İsrail ile 1979'da imzalanan Camp David barış anlaşmasını iptal etme imasında bulunmasının, Trump üzerinde Arap planını reddetmeme noktasında etkili olabileceğini kaydetti.

HABER VE KAYNAK: BBC.TÜRKÇE

https://www.bbc.com/turkce/articles/cz7vj419d7yo