Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Netanyahu hakkında tutuklama emri ne anlama geliyor?

21 Kasım'da ICC’den yapılan yazılı açıklamada, duruşma öncesi dairenin, hakkında yakalama emri çıkartılan üç ismin savaş suçları ve insanlık karşıtı suçlar konusunda “cezai sorumluluk” taşıdığına dair “makul gerekçeler” olduğu yönünde karar verdiği belirtildi.

ICC, Netanyahu ve Gallant hakkında yakalama emrine dair açıklamasında, İsrail’in mahkemenin yargı yetkisini kabul etmesinin gerekli olmadığını söyledi.

İsrail, ICC’nin kurucu anlaşması Roma Tüzüğü’ne taraf değil.

Netanyahu, kararı "Yahudi karşıtı" diye nitelendirdi.

ICC Başsavcısı Karim Khan, Mayıs'ta Netanyahu, Gallant, Deyf, eski Hamas liderleri İsmail Haniye ve Yahya Sinvar hakkında tutuklama emri çıkarılması için başvurmuştu.

ICC, Haniye ve Sinvar'ın ölümlerinin ardından Ağustos ve Ekim aylarında isimlerinin dosyadan çıkartılması yönünde karar verdi.

Haniye Temmuz'da İran'ın başkenti Tahran'da düzenlenen bir suikastla, Sinvar ise Ekim'de Gazze'de İsrail askerleriyle girdiği çatışmada öldürüldü.

İsrail, Hamas’ın askeri kanadı İzettin El-Kassam Tugayları komutanı Muhammed Deyf’i Temmuz’da gerçekleştirilen bir hava saldırısında öldürdüğünü duyurmuştu.

Hamas, Deyf’in ölümünü doğrulamadı.

Uluslararası Ceza Mahkemesi ise, Deyf hakkında tutuklama emri çıkardığına dair açıklamada başsavcılığın İsrailli ve Filistinli makamlardan edinilen bilgiler ışığında Deyf’in “öldürüldüğünü ya da hayatta olduğunu tespit edecek pozisyonda olmadığına” dair yargı öncesi mahkemeye bilgilendirme yaptığı vurgulandı.

Açıklamada bunun üzerine Deyf hakkında tutuklama emri çıkarılması yönünde karar alındığı belirtildi.

İsrail'den ICC kararına temyiz başvurusu

27 Kasım Çarşamba günü Netanyahu'nun ofisinden yapılan açıklamada, ICC'nin Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama emri çıkarma kararına itiraz edileceği duyuruldu.

Başbakanlık Ofisi, İsrail'in ICC'nin yargı yetkisini reddetmesine rağmen, tutuklama kararlarının “ne kadar saçma ve temelsiz olduğunu gösterecek" bir temyiz başvurusunda bulunacağını mahkemeye bildirdiğini söyledi.

İsrail Başbakanı Netanyahu, ICC kararı açıklandığı gün X hesabından yaptığı bir paylaşımda kararı "Yahudi karşıtı" olarak nitelemişti.

Netanyahu, kendisinin ve eski İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant'ın, "sivil ölümleri önlemek için elimizden geleni" yapmalarına karşın ICC tarafından "yanlış bir şekilde" bilerek sivilleri hedef almakla suçlandığını söyledi.

İsrail başbakanı ayrıca Lahey merkezli mahkemenin verdiği tutuklama emri kararının geçerliliğini kabul etmeyeceklerini vurguladı.

Gallant da sosyal medyadan yaptığı paylaşımda kararı sert sözlerle eleştirdi.

Gallant, tutuklama emrinin "dünya çapında demokrasilerin terörle mücadelesi hakkında tehlikeli bir içtihat teşkil ettiğini" söyledi.

Uluslararası tepkiler

ICC kararıyla ilgili ABD Başkanı Joe Biden da yazılı açıklama yaparak tepki gösterdi.

Biden, "ICC her ne ima ederse etsin İsrail ve Hamas arasında denklik yoktur" dedi ve "güvenliğine tehditlere karşı her zaman İsrail'in yanında duracağız" ifadelerini kullandı.

Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, tutuklama emirlerinin uygulanması gerektiğini söyledi.

AB ülkelerinden ise farklı açıklamalar geldi.

İngiliz hükümeti direkt olarak gelişmeye ilişkin yorum yapmadı ancak yasal sorumlulukların yerine getirileceği açıklaması ile Netanyahu'nun İngiltere'de tutuklanabileceği sinyalini verdi.

İspanya, İsveç ve Norveç karara uyacaklarını duyurdu.

İtalya Savunma Bakanı Guido Crosetto ise kararı doğru bulmadığını ama "uygulamak zorunda olduklarını" söyledi.

İsrail'in AB'deki en yakın müttefikleri ise ICC'nin hamlesini reddetti.

Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Netanyahu'yu ziyarete davet edeceğini söyledi ve “bu davette kendisine, eğer gelirse ICC'nin kararının Macaristan'da hiçbir etkisi olmayacağını ve içeriğine uymayacağımızı garanti edeceğim” dedi.

Çek başbakanı ise mahkemenin “demokratik bir devletin seçilmiş temsilcileri ile İslamcı bir terör örgütünün liderlerini” aynı kefeye koyarak “talihsiz bir karar” verdiğini söyledi.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise tutuklama emrinin "adaletin tecellisi bakımından umut verici" olduğunu kaydetti.

Şimdi ne olacak?

Eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Yargıcı Rıza Türmen, ICC’nin İsrailli siyasetçiler ve Hamas lideri hakkında tutuklama kararı çıkarmasını BBC Türkçe’ye değerlendirdi.

Türmen, kararın alınmasıyla birlikte ICC’ye taraf olan ülkelerin, bu isimlerin topraklarına ayak basmaları halinde gözaltına alınıp ICC savcılığına teslim etme yükümlülüğü altına girdiğini söyledi.

Eski AİHM yargıcı, hakkında ICC’de tutuklama kararı olan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in durumunu hatırlatarak Netanyahu, Gallant ve Deyf’in seyahat etmesinin zorlaşacağını vurguladı.

Türmen, kararın Gazze’de işlendiği iddia edilen savaş suçları ve insanlık karşıtı suçlar bakımından önemine su sözlerle değindi:

“Duruşma öncesi daire, tutuklama kararını verirken delillerin geçerli olduğunu, cezai sorumluluğun olduğunu kabul ediyor.”

Türmen, bu isimlerin ICC’de gıyaben yargılanamayacağını, ancak tutuklanıp Lahey’e götürüldükleri takdirde yargılanabileceklerini de belirtti.

“Savaş suçlularının gıyabında yargılama olmuyor. Cezai sorumluluğu olduğuna karar vermiş ki tutuklama yetkisi veriyor savcılığa ve ICC’ye taraf olan ülkelere.”

haber ve kaynak: bbc.türkçe

https://www.bbc.com/turkce/articles/c5yrzdny4rvo