AKBAŞ LİMANI KIYI EKOSİSTEMİ

Akbaş limanı; Çanakkale’nin Eceabat ilçesindedir. Liman içinden Yalova deresi geçer. Akbaş limanının olduğu koy Edirne-Çanakkale karayolunun çok yakınında olup Eceabat’a 4 km uzaklıktadır. Akbaş Limanı, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı sınırları içinde olup parkın kuzey kenarındadır.

Akbaş limanı kıyı ekosistemini 17 Temmuz 1987’de Fransız Prof. Dr. Jean-Marie Géhu ile birlikte araştırdık. 800 m uzunluktaki bu koyda genişliği 3–15 m arasında değişen dar bir kıyı kumulu şeridi ve gerisinde tuzlu bataklık bulunur. Buradaki koyun batısında ise uzunluğu 105 m ve genişliği 15 m civarında olan daha belirgin bir kumsal vardır. Kıyıda Yalova deresi ağzı ve bunun batısında ise bu derenin eski yatağından kalma bir göl bulunur. Buradaki araştırmamızda 7 bitki topluluğu tespit ettik. Bunlar;

Kıyı kumulunda;

1.      Salsolo ruthenicae – Atriplicetum constantinopolitanae
2.      Salsolo – Cakiletum aegyptiacae
3.      Sarcopoterio spinosi – Centaureetum spinosae

Kıyı tuzlu bataklığında;

4.      Cressetum creticae
5.      Arthrocnemo – Halocnemetum strobilacei
6.      Puccinellio festuciformis – Arthrocnemetum fruticosi
7.      Halimiono – Artemisietum santonici

Bu bitki topluluklarından 1 ve 7’ncisi, dünyada sadece Türkiye kıyılarına özgü. Bu özellik bize buradaki kıyının önemini göstermektedir. 1’inci bitki topluluğu Türkiye’de sadece İstanbul (Ambarlı) ve buradaki kıyıda bulunmaktadır. 7’nci bitki topluluğu ise Türkiye’de sadece Balıkesir (Çoruk), Çanakkale (Kavak), İstanbul (Silivri) ve buradaki kıyılarda bulunmakta.

3’üncü bitki topluğu Çanakkale’de (Gökçeada) 2 ayrı bitki topluluğu olarak başka bir botanikçi tarafından tanımlanmıştır. Bu 2 bitki topluluğunu biz tek bir topluluk olarak değerlendirdik ve yeniden adlandırdık. Bu bitki topluluğunu, Gökçeada’dan sonra Çanakkale (Çamoba ve Truva), Balıkesir (Denizkent), Bursa (Kocaçay deltası) ve bu kıyılarda tespit ettik.

2’nci bitki topluluğunu Balıkesir (Çoruk), Edirne (İbrice), Çanakkale (Lapseki) ve bu kıyılarda tespit ettik. 4’üncü bitki topluluğunu Türkiye kıyılarında sadece bu kıyıda tespit etmemiz de bu kıyının önemini artırmakta. 5’inci bitki topluluğunu Balıkesir (Çoruk), Çanakkale (Truva ve Kavak), Edirne (İbrice), İstanbul (Silivri) ve bu kıyıda tespit ettik. 6’ncı bitki topluluğunu Balıkesir (Çoruk), Çanakkale (Truva ve Kavak), Edirne (İbrice), İstanbul (Silivri) ve bu kıyıda tespit ettik.

Bu ekosistemin bugünkü durumuna ait internette hiçbir fotoğraf veya video bulamadık. Sadece Google Earth’den çok net olmayan uydu görüntülerine göre bu kıyının bugünkü durumu hakkında fikir edinmeye çalıştık. Bu kıyıda Akbaş Limanı Askeri tesisleri bulunmakta ve bu koyda çok büyük bir alan kaplamamaktadır. Koyun doğusu ve batısında liman bulunmakta. Uydu görüntülerine göre burada ekosistemin doğallığı bozulmamış görünüyor. Buna göre bulduğumuz 7 bitki topluluğunun çoğunun mevcudiyetinin devam ettiği kanısındayım.
Akbaş Limanının doğusunda kıyıda Akbaş Kalesi (Sestos) ve şehri bulunmakta. Bu şehrin tarihi M.Ö. 650 yılına kadar gitmekte. Koyun kuzey doğusunda Akbaş şehitliği bulunmakta. Bu şehitlikte Çanakkale Savaşında batırılan şehir hatları vapurunda şehit olanlar bulunmakta. Akbaş limanı Çanakkale savaşında Osmanlı ordularının ikmal üssü olmuştur.

Biyolojik önemi yanında Akbaş limanı tarihi bir öneme de sahip olup korunmaya layık bir alandır.