DALAMAN KIYI KUMULU

Dalaman kıyı kumulu; Muğla’nın Ortaca ve Dalaman ilçesi sınırları içinde 10.654 m uzunlukta önemli bir kumuldur. Kumulun 3.160 m.’lik kısmı Dalaman Çayının batısında Ortaca ilçesi sınırları içinde kalır. Dalaman Çayının doğusundaki 7.494 m.’lik kısmı Dalaman ilçesi sınırları içindedir. Dalaman Çayı doğusunda kumulun en geniş yeri 250 m.’ye, batısında en geniş olduğu yer 236 m.’ye kadar çıkmakta. Dalaman Çayının doğu kısmının batısında, kumuldan sonra eksibe denilen kum tepeleri yer almakta ve bu tepelerin üstü maki çalı türleri ile kaplıdır. Kumulun doğu kısmında ise kumul gerisinde bataklık bulunmaktadır.

Bugüne kadar bu alanın bitki türleri ile ilgili tek bilgi 1962 yılında Kamil Karamanoğlu’nun “A botanical excursion around Köyceğiz and Dalaman” adlı yayınıdır. Bu yayında Dalaman çayı ağzındaki kumul için 16 ve kumul gerisindeki kum tepeleri için 8, kumul gerisindeki tuzlu topraklar için 12 ve az tuzlu bataklıklar için 16 bitki türü adı verilmektedir

Bu kıyı kumuluna sadece 29 Temmuz 1973 tarihinde bir gezimiz oldu ve bu gezimizde kumulda 45 bitki türü tespit ettik. Tür çeşitliliği açısında en zengin yer olarak Sarısu ile Dalaman Çayı arasını bulduk ve 26 bitki türü tespit ettik. En fakir tür çeşitliliğinin olduğu yer olarak da Sarıgerme plajının olduğu yeri bulduk ve 18 bitki türü tespit ettik. O tarihlerdeki bilgimiz ile bu kumulun bitki örtüsünü araştıramadık ama topluluk teşkil eden bitki türlerini not aldık. Buna göre kumulda 6, kumul gerisindeki kum tepelerinde 3, kumul arkasındaki tuzlu topraklarda 1 ve kumul arkasındaki bataklık alanda 1 bitki türünün topluluklar teşkil ettiğini notlarımıza yazmışız. Dalaman Çayı doğusundaki kumul o tarihlerde tamamıyla Dalaman Devlet Üretme Çiftliği sahasında kaldığından hayvan ve insan etkisinin son derece az olduğunu ve kumulun üstünün birçok yerde neredeyse tamamen bitkilerle kaplı olduğunu not etmişiz.

Zamanımızda Dalaman Çayının batısı tamamen turizme ayrılmış olup kumulun gerisi oteller ile kaplıdır. Kumul gerisinde kum tepelerindeki çalıların yer yer kalması dışında kumulun biyolojik çeşitliliğinin tamamen yok olduğunu Google uydu görüntülerinden anlıyoruz. Dalaman Çayının doğusunda ise durum şu şekildedir:

• Batıda 4.338 m.’lik kısım Dalaman Tarım İşletme Müdürlüğü sahası olup kıyıda tesis yok. Kumul gerisindeki kum tepelerinden oluşmuş şerit maki çalıları ile kaplıdır. Bu şeridin arkası ise tarım arazileridir.
• Ortada 2 kanal arası 1.038 m olup bunun gerisinde Dalaman Hava Alanı tesis edilmiştir. Kumulun gerisinde bataklık alan, göl ayrıca hava alanına ait yol bulunmakta.
• Doğuda 2.028 m.’lik kumul sahasının gerisinde bataklık alan bulunmaktadır. Bu alan son yıllarda buraya yat limanı yapılmak istenmesi ile gündemde.

Ali Fuat Doğu’nun 1986 yılında yaptığı doktora tezinde de belirttiği gibi Dalaman ovası ve dolayısıyla Dalaman kumulu 2600-2700 yıllık bir oluşum süreci sonucunda bugünkü durumlarını almışlardır.

Buradaki deniz, kıyı kumulu, tatlısu bataklığı, tuzlu su bataklığı, dere, göl ve maki gibi en az 7 yaşam ortamı ve bu ortamlarda yaşayan çeşitli bitki türleri, bitki toplulukları, hayvanlar, çeşitli derecelerde bu yat limanından etkileneceklerdir. Bu kararlara imza atan Çevre ve Şehircilik ile Kültür ve Turizm Bakanlığının çeşitli birimlerindeki uzman ve yetkililerin kapalı kapılar ardından çıkıp açık ortamlarda yaptıkları işlerinin doğruluğunu kamuoyu ve bizlere de öğretmeleri gerekir. En azından bu uzmanlar bir liman ve deniz otobüsü yanaşma yeri tesisini aynı ölçekteki binlerce yılda oluşmuş Dalaman kıyı kumulu hava fotoğrafı üzerine yerleştirip kumula ne olduğuna acaba bakmışlar mıdır?