DALAMAN YAT LİMANI ÇEVRE RAPORU

“Dalaman Yat Limanı ve Deniz Otobüsü Yanaşma Yeri Koruma Amaçlı İmar Planı ve Çevre Düzenlemesi Projesi” için Ege Üniversitesi, Çevre Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğünce 15.09.2010 tarihinde hazırlanan “Çevre Etkileşim Raporu” Dalaman Belediyesi’ne veriliyor. Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığınca onaylanan ve 24.01.2011’de dağıtımı yapılan projenin yapımı belediye tarafından ilan ediliyor. 30.12.2011 tarihinde ise TMMOB Mimarlar odası, Muğla Şubesince proje dava konusu yapılıyor.

Dalaman Yat Limanı serüvenini kısaca bu şekilde özetledikten sonra üzerinde duracağımız konu “Çevre Etkileşim Raporu” olacak. Bu raporu Ege Üniversitesinde Peyzaj Mimarlığı, Sanat Tarihi, Klasik Arkeoloji ve Uygulamalı Sosyoloji Bölüm ve Anabilim Dallarından 4 profesör hazırlıyor. Ancak raporu hazırlayan bilim insanlarının uzmanlık alanları, raporda sık sık vurgulanan “doğayı etkileme” konusuyla ilgileri az. Daha açık olarak yazacak olursak bitki toplulukları çeşitliliği (bitki sosyoloğu), bitki ve ortam ilişkileri (bitki ekoloğu), bitki türleri çeşitliliği (çiçekli bitki, eğrelti, liken, mantar, karayosunu sınıflandırmacıları), çeşitli hayvan çeşitliliği (memeli, kuş, sürüngen, kelebek, böcek vb. sınıflandırmacıları), toprak bilimci, jeomorfolog, paleocoğrafyacı gibi çevre raporları için önemli bilim adamları raporu hazırlayanlar arasında yok.

Hâlbuki yat limanı içinde ve yakın çevresinde 7 yaşam ortamı bulunmakta.1973 arazi notlarımız ve Google uydu görüntülerine göre yat limanı yapılmak istenen kumul alanının önü ve arkasında 6 büyük yaşam ortamı (ekosistem) çıkardık.

Yat limanı, deniz otobüsü rıhtımı ve iskele yapımı ile tamamen yok olacak yaşam ortamları:

1.    Kumul yaşam ortamı: Bu yaşam ortamı içinde plaj, hareketli kumullar ve sabit kumullar (kum tepeleri) kuşağı bulunmakta.

2.    Bataklık yaşam ortamı: Burada kovalık (Juncus acutus) bitki toplulukları oluşturmakta

3.    Kıyı tuzcul yaşam ortamı: Burada Sahil andız otu (Inula crithmoides) bitki toplulukları oluşturmakta.

Yat limanı, deniz otobüsü rıhtımı ve iskele yapımı ile etkilenecek yaşam ortamları:

1.    Deniz yaşam ortamı: Deniz çayırı (Posidonia oceanica) bulunmakta

2.    Dere yaşam ortamı: Tersakan deresi farklı bir yaşam ortamıdır.

3.    Göl yaşam ortamı: Küçükdalyan, Baldırmaz ve Kocagöl 3 ayrı yaşam ortamıdır.

4.    Maki yaşam ortamı: Kumulun kuzey ve kuzeydoğusu Akdeniz maki bitki örtüsü ile kaplıdır.

Ege Üniversitesi Çevre sorunları Merkezinin hazırladığı bu raporun 1’inci kısmını hazırlayan bilim adamı bahsettiğimiz bu 7 yaşam ortamını hiç konu etmemekte. Ayrıca bu yaşam ortamlarında bulunan

1.    Bitki toplulukları (bitki birlikleri)

2.    Bitki türleri (çiçekli bitki, eğrelti, liken, mantar, karayosunu türleri)

3.    Hayvan toplulukları (kuş, kelebek vb.)

4.    Hayvan türleri (memeli, kuş, sürüngen, kelebek, böcek vb.)

5.    Toprak çeşitliliği (Büyük toprak grupları)

6.    Jeomorfolojik şekiller (plaj, kumul, kıyı gölleri vb.)

7.    Paleocoğrafya (jeomorfolojik şekillerin kaç yüz veya kaç bin yıl önce oluştukları)
konularından hemen hiç bahsetmemekte. Sadece bizim 1973 yılında kısa ziyaretimizde not ettiğimiz 45, 1963 yılında Kamil Karamanoğlu’nun (A botanical excursion around Köyceğiz and Dalaman) seyahatinde not ettiği 51 türe (iki listenin ortak bitki türü sayısı 74) karşılık raporda 16 türden (ki zaten konu edilen türlerden biri Türkiye’de yok, çoğunluğu yanlış yazılmış) bahsedilmekte.

Raporun 1’inci kısmını hazırlayan bilim adamı, kumullar için “ekolojik etkilenme bölgesi” diyor. Ancak yat limanı yapımında kumullar, tuzcul ve sulak alan kazılıp yok ediliyor.
Yine raporun 1’inci kısmını hazırlayan bilim adamı, kumul arkasındaki alandan “tuzcul türler içeren sulak alan” şeklinde bahsediyor. Aslında bu alan “kıyı tuzcul alan” olup Türkiye’de bugün nerede ise tümü yok edilmiştir. Burada verilen bitki adlarının da bir kısmının yazılışı yanlıştır.

Yine aynı bölümde, yaşam alanları kazılıp tümüyle yok edilirken bilim adamı, raporda halen “zemin düzeltme ve bitki kesimi müdahalesinden” bahsediyor. Ve bunlar olmazsa “doğal hayat olumsuz etkilenmeyecektir” gibi anlaşılması zor bir hüküm veriyor.
Raporun 1’inci kısmını hazırlayan bilim adamı yukarıda bahsettiğimiz 7 yaşam ortamına karşılık raporunda “kıyı peyzajı olarak adlandırabileceğimiz yaşam ortamı” diye bir terim kullanmakta. Ve bu yaşam ortamları tamamen yok edilecekken raporda “kıyı peyzajı ekolojik karakter değişimine uğrayabilecektir” demekte.

Raporun 2 ve 3’üncü kısmını hazırlayan bilim insanları, alanda tarihsel değeri olan bir mimari buluntu ve arkeolojik iz bulamadıklarını belirtmiş. Raporun 4’üncü kısmını hazırlayan bilim adamı ise Dalaman Havaalanının burada bulunması nedeniyle ildeki mevcut yat limanı sayısının (ki bu sayı şu an için 19)  uluslararası rekabet nedeniyle artırılması yönünde görüş bildirmiş. Ve de Dalaman Yat Limanının kârlı bir yatırım olacağını belirtmiş.

Özetle bölgedeki yaşam ortamları sadece yat limanı ile değil ayrıca deniz otobüsleri için yapılacak rıhtım ve iskele ile de etkilenecektir

Raporu hazırlayan 4 bilim adamına soracağım soru “ Bize Avrupa’nın herhangi bir ülkesinde yakın tarihte kıyı kumullarını, kıyı tuzcul ve bataklık yaşam ortamlarını yok ederek yapılmış bir yat limanı gösterebilirler mi?”

Türkiye’de sahibi olmayan kıyı kumulları ve kıyı tuzcul yaşam ortamlarına yapılan saldırılar son 30 yılda hayli artmıştır. 1970 yılında kıyıları araştırmaya başladığımda biri bana bugünkü tahribat miktarı ve çeşitlerini söylese inanamazdım. Kıyı kumullarına, yat limanı yapma projesi de Türkiye’de bir ilk olmaktadır.

Türkiye, sadece kendisine ait sandığı ancak dünya biyolojik mirası olan bu alanları korumamakta. Gelecekte bu alanları, koruma öncelikli kıyı tu