DALYAN KIYI KUMULU

Dalyan kıyı kumulu, Muğla ili, Ortaca ilçesi, Merkez Bucağı sınırları içinde Akdeniz ile Köyceğiz Gölü arasında yer alır.

Kıyı oku şeklinde oluşmuş olan bu kıyı kumulu kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanmaktadır. Kumul Dalyan boğazından başlar ve İztuzu Gölü sonunda biter. Bu sahanın kuzeyine ”Dalyanağzı plajı” ve güneyine “İztuzu kumsalı” adı verilir. Kumulun güneyine doğru önce Kaplancık Gölü ve daha sonra İztuzu Gölü (diğer adı Tuz Gölü) yer alır. Kuzeyde kumul gerisinde Dalyan kanalları ve güneyde ise İztuzu Gölü yer alır. Kumulun uzunluğu yaklaşık 4,5 km. dir.

Dalyan kıyı kumulunu çeşitli fırsatlar sonucu defalarca ziyaret ettik. Bunlardan birisi 30 Haziran 1988’de Fransız profesör Jean-Marie Géhu ve İspanyol profesör Manuel Costa ile olan ziyaretimizdi.

Dalyan kıyı kumulu, jeolojik dönemlerde denizin karayı kaplaması sonucu düzleşmiş bir kumsal olup üzerinde kumul tepeleri bulunmamaktadır. Bu kumul, 1980 yılında güneydoğusundaki İztuzu Gölü ile deniz arasına taş dökülüp Türk-Alman ortaklı 640 yataklı bir otelin yapılmak istenmesi üzerine yurt içinde ve dünya kamuoyunun gündemine gelmiştir. Uluslar arası bir kampanya sonucu bu otelin inşaatı durdurulmuştur.

Dalyan kumulunda yaptığımız araştırmada 4 bitki topluluğu bulduk. Bunlar;

Kıyı kumullarında;

1.     Salsolo – Cakiletum aegyptiacae

Kıyı tuzcul topraklarda;

2.     Arthrocnemetum fruticosi

3.     Limonio – Aeluropetum littoralis

4.     Suaedo – Salicornietum patulae

Görüldüğü gibi Dalyan kumulunda sadece plaj kuşağında o tarihlerde bir bitki topluluğu bulabildik. Diğer 3 bitki topluluğunu kumul gerisindeki tuzcul topraklarda tespit ettik. Biz de kumul gerisindeki bu çöküntü sahasındaki tuz seven bitki topluluklarından dolayı 1992 yılındaki yayınımızda bu alanı Ege kıyılarımızda korunması gereken kıyı alanlarımızdan biri olarak gösterdik.

Dalyan kumuluna yaptığımız çeşitli gezilerde kıyı kumuluna ait 47 bitki tespit ettik.

Dalyan kumsalını 1988 yılında bile geçmişte yapılan tahribatlar sonucunda bitkiler açısından önemini yitirmiş bir alan olarak tespit ettik. Dalyan kumsalı deniz kaplumbağaları açısından da ilginç olduğundan  “bundan sonra Dalyan ile zoologlar (hayvan bilimciler) ilgilensin” diye 1988’de espri de yapmıştık. Bizim bu araştırmamızdan kısa bir süre sonra bu bölgede 38 500 ha bir alan 5 Temmuz 1988’de “Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi” ilan edildi. Dalyan kıyı kumulunun bitkiler açısından son derece tahribe uğradığından habersiz ve bilgisi olmayan Çevre Bakanlığı bu alanda çardaklar, lokantalar, çay bahçeleri, tuvaletler tesis etmiş ve bu olanakların olmamasından dolayı bu alana gelemeyenler için cazibe oluşturmuştur. Böylece alan Özel Çevre Koruma Bölgesi olduktan sonra gelen ziyaretçi sayısı onlarca misli artarak kumulun daha fazla insanlarca çiğnenmesine yol açtırılmıştır. Böylece Dalyan kumulunun iyice azalmış olan bitki zenginliği yok edilmeye başlanmıştır. Bu yok edilişe Özel Çevre Kurumunun dağıttığı birçok bilimsel proje de dikkat çekmemiştir. Çevre bakanlığı Dalyan kıyı kumulunu nasıl teslim aldığını ve ne duruma getirdiğini bilmemektedir.