KIYI KUMUL FOTOĞRALARI ARŞİVİ OLUŞTURMAK
Antalya Demre’de kıyı kumulundan kamyonlarla kum çekilmesi olayını bana bildiren ODATV’den Yusuf Yavuz beyin bu haberi üzerine Haberanaliz Gazetesinde 01.05.2013 tarihinde “Kıyı kumulları kum ocakları mı?” yazısını yazmıştım. Yusuf Yavuz da bu olayı ODATV web sitesinde ve kendi web sitesinde haber yaptı. Demre’de kum alımı konusunda resmi makamlar soruşturma açmış ve şu anda soruşturma sürüyor.
Yusuf Yavuz ABD’li arkeolog Prof. Machdelt J. Mellink’ten ve onun Anadolu’da 1947’den 2000’li yılların başına kadar çalıştığı kazılar ve çeşitli yolculuklarında çektiği fotoğraflardan bahsetti. Mellink 86 yıllık ömrünün 60 yılını Anadolu arkeolojisine vermiş, Lidya ve Elmalı hazinelerinin Türkiye’ye geri getirilmesinde önemli katkıları olmuş bir kişi. Ölümünden önce Antalya’nın Elmalı ilçesinde gömülmeyi dilemiş ve 2006 yılında vefat ettikten sonra külleri Elmalı’ya getirilip çalıştığı Kızılbel tümülüsüne serpilmiş.
Prof. Mellink’in ölümünün ardından Türkiye, Yunanistan, Suriye, Kıbrıs, Irak ve İran’dan 1950’ler ve 1990’lar arasında çektiği Kodachrome slâytlardan 3 900 adedi dijital koleksiyon haline getirilip artstor sitesinde yayınlandı.
Burada ülkemizi ilgilendiren Mellink’in 1953-1963 yılları arasında Antalya’nın Çıralı, Demre, Kemer, Patara ve Side kumulları ile İzmir’in Ahmetbeyli kumulundan çektiği veya kumulu da gösteren fotoğrafları.
Kumul ... Yıl Fotoğraf adedi
Ahmetbeyli 1953 2
Demre 1954 7
Çıralı 1954 2
Kemer 1954 1
Patara 1954 1
Side 1963 3
Kıyı kumulları ile ilgili bu 15 fotoğraftan örneğin Side ile ilgili 3 fotoğrafta amaç tiyatroyu çekmek, ancak geri planda kıyı kumulları çok net olmasa da görülüyor. Özellikle 1980 yılından sonra hızla çeşitli şekillerde yok edilen kıyı kumullarına ait 60 yıl öncesinin fotoğraflarını görmek heyecan ve hüzün verici. Kıyı kumullarının vahşice yok edilmesi nedeniyle bu fotoğraflar hüzün veriyor.
Mellink Anadolu arkeolojisine hizmeti yanında böylece az da olsa Türkiye kıyı kumulları konusunda da bir hizmet sunmuş bizlere. Bu hizmet aşağıdaki çağrıyı yapma konusunda bize cesaret veriyor.
Türkiye kıyı kumulları, kıyı tuzlu toprakları, kıyı kayalıkları, kıyı makisi, kıyı ormanı özetle kıyı bitki örtüsü konusunda eski fotoğrafı olanların bu fotoğrafları nasıl bir dijital arşivde toplanabilir?
1950’li yıllarda Antalya Ormancılık Araştırma Müdürü Lütfi Büyükyıldırım Antalya kıyı kumullarında ağaçlandırma denemeleri yaparken mutlaka çok sayıda çektiği fotoğraflar olmalı. Ormancı Hasan Turan’ın 1964’ten itibaren Kumluova ve Ovagelemiş kumullarından çektiği fotoğraflar nerede olabilir?
İstanbul Orman Fakültesi hocalarından Prof. Dr. İbrahim Atay’ın Türkiye kıyı kumul ağaçlandırmaları ile ilgili 1960 yılından itibaren yaptığı çalışmalar ile ilgili çok sayıda fotoğrafları olmalı.
Prof. Dr. A. Rıza Çetik’in 1980 başında Antalya’da Side, Lara, Kemer ve Finike kumullarında çektiği fotoğraflar nasıl bir dijital arşivde toplanabilir?
Terkos kumulunun 1885 ve 1960, Patara kumulunun 1950, Ağva kumulunun 1952, Side’nin 1955, Konyaaltı’nın 1956, Yeniceköy’ün 1960, Kadriye-Belek’in 1961, Demre’nin 1962, Kumluova’nın 1962, Ortakumluk’un 1962, Akyatan’ın 1972, Sarıkum’un 1975 ve Karataş’ın 1982 yılında ağaçlandırılmaya başlandıkları tarihlerdeki fotoğrafları acaba şimdi nerede?
İstanbul Üniversitesi Coğrafya Bölümü ile Orman Fakültesi hocalarının (Fikret Saatçioğlu, Doğan Kantarcı vb.) kıyı kumullarından çektikleri fotoğraflar dijital bir arşive konabilir mi?
Eski Topraksu teşkilatı elemanlarının kıyı kumullarında çektikleri eski fotoğraflar şimdi nerelerde olabilir?
Kıyı kumullarının bu fotoğrafları dışında Harita Genel Komutanlığı ile Orman ve Fotogrametri Dairesinin çektiği kıyı kumul hava fotoğrafları nasıl bir dijital arşivde toplanabilir?
Kıyı kumullarının uydu fotoğrafları en eski tarihten zamanımıza kadar nasıl bir dijital arşivde toplanabilir?
Benim 1970 yılından itibaren çektiğim slâyt fotoğraflar ise tarayıcıda taranıp dijital ortama aktarılmayı bekliyor. Bunlar da eğer oluşturulabilirse bu dijital arşivde yerlerini alacaklardır.
Köşe Yazarları
