Kıyı kumul türleri ile ilgili araştrmalar

KIYI KUMUL TÜRLERİ İLEİLGİLİ ARAŞTIRMALAR

Türkiye kıyı kumullarında bugüne kadar 1.000 civarında bitki türü ve yüzden fazla bitki topluluyğu tespit edilmiştir. Ancak zamanımızda Türkiye kıyı kumullarında bu türlerin ve bitki topluluklarının kaçının kaldığı bilinmemektedir. Bu sayının oldukça azalmış olduğu kesindir. Türkiye kıyı kumullarında tespit edilen bitki türleri ve bitki topluluklarının (plant associations) korunması konusunda doğayı koruma ile ilgili 3 bakanlık, 207 üniversite ve yüzlerce dernek ve vakıf bugüne kadar hiçbir şey yapmamıştır. 

Kıyı kumullarındaki bitki türlerinden bazıları çeşitli araştırmaların konusu olmuştur. 

Türkiye kıyı kumulları ile ilgili bugüne kadar yapılan tespit edebildiğimiz 1.464 yayının 23’ü kıyı kumullarımızdaki bitki türleri ile ilgili. Bu yayınları 36 Türk yapmış.
Bu konuda en çok yayın yapan Türkler: Şen, A. (4), Bitiş, L. (3), Kılıç, O. (2) ve Sarıboyacı, Ü. (2).
Bu konuda yapılan en eski yayınlar: 1985 yılında Yıldırımlı, Ş. Ve 1994 yılında Sarıboyacı, Ü. Tarafından yapılmış.
Yapılan yayınların; 12’si tez,8’i süreli yayınlarda, 1’i toplantıda sunum ve 1’i proje olarak yapılmış
Kıyı kumul türleriile ilgili yayınlar:
Anthemis ammophila (Kum papatyası)

1.    ULUSOY, Ö. – 2009 - Papatya (Anthemis ammophila Boiss. & Heldr. (Asteraceae) bitkisinin metanol ekstresinin MDA-MB-231 insan meme kanseri ve 293 T insan böbrek epiteliyal hücre hatlarında sitotoksik etkisinin ve antioksidan özelliklerinin araştırılması – Akdeniz Üniv., Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 113 s.

Centaurea kilaea (Kilyos düğmesi)

2.    ATAR, M. – 2006 – Centaurea kilaea Boiss. ve Centaurea cuneifolia Sm. üzerinde morfolojik ve palinolojik araştırmalar – Marmara Üniv., Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 54 s.

3.    ESKİN, B. – 2011 - Centaurea kılaea Boiss. ve C. consanguinea DC.(Compositae/Asteraceae) endemik türlerinin autekolojik özelliklerinin karşılaştırılması - Marmara Üniv., Fen Bil. Ens., Doktora Tezi: 169 s.

4.    POLATOĞLU, K., SEN, A., BULUT, G., BİTİS, L. & GÖREN, N. – 2014 - Essential oil composition of Centaurea kilaea Boiss. and C. cuneifolia Sm. fromTurkey–Nat.Vol. Essent Oils. 1: 55-59.

5.    SALAN, Ü., TOPÇU, G. & ÖKSÜZ, S. – 2001 - Flavonoids of Centaurea kilaea and C. salonitana – J. Fac. Pharm.İstanbul, 34: 55-61.

6.    ŞEKERLER, T., ŞEN, A., BİTİŞ, L., & ŞENER, A. – 2020 - In vitro antihepatocellular carcinoma activity of secondary metabolites of Centaurea kilaea Boiss. - J. Res. Pharm, 24: 479-486.

7.    ŞEN, A. – 2015 - Endemik Centaurea kilaea Boiss. bitkisinden antiproliferatif      yönlendirmeli aktif bileşiklerin izolasyonu – Marmara Üniv., Sağlık Bil. Ens., Doktora Tezi: 215 s.

8.    ŞEN, A., ÖZBAS TURAN, S., & BİTİŞ, L.– 2017 - Bioactivity-guided isolation of antiproliferative compounds from endemic Centaurea kilaea - Pharmaceutical biology, 55(1): 541-546.

Eryngium maritimum  (Kum boğadikeni)
9.    ACAR, O. – 2010 - Eryngium maritimum L. bitkisinin tohum dormansisinin kırılması üzerine araştırmalar – Çanakkale Onsekiz Mart Üniv., Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 40 s.

10.    ASLAN, S.& KARTAL, M.– 2006 - GC-MS analysis of Eryngium maritimum L. volatile oil - Planta Medica, 72: 340-341.

11.    GÜRKAN, E., SARIBOYACI, Ü., ÇEVİKBAŞ, A., DERİCİ, K. & TUZLACI, E. – 1996 –Clematis vitalba, Equisetum ramosissimum, Eryngium maritimum, Melissa officinalis subsp. altissima, Typha domingensis üzerinde yapılan biyoaktivite tayinleri –Mar. Üniv., Ecz. Der. 12 (1):9-13.

12.    SARIBOYACI, Ü. – 1994 - Clematis vitalba L., Equisetum ramosissimum Desf., Eryngium maritimum L., Melissa officinalis L. subp. altissima (Sm.) Arcangeli, Typha domingensis Pers., üzerinde yapılan biyoaktivite tayinleri – Marmara Üniv., Sağlık Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 83 s.

13.    YILDIZ, V. – 2010 - Eryngıum marıtımum L. bitkisinin tohum dormansisinin kırılması üzerine araştırmalar –Çanakkale Onsekiz Mart Üniv., Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 40 s.

14.    YURDAKOK, B. – 2010 - Türkiye’de yetişen Eryngium kotschyi (Boğadikeni) ve Eryngium maritimum (Deniz boğadikeni) bitkilerinin sitotoksik etkilerinin hep2, hepg2, vero ve u138 mg hücre kültürlerinde araştırılması – Ankara Üniv., Sağlık Bil. Ens.,  Doktora Tezi: 74 s.
Isatis arenaria  (Kelebekotu)

15.    YILDIRIMLI, Ş. – 1985 – Kumullu alanların sabitleştirilmesinde Isatis arenaria Azn. bitki türünün kullanımı ve tanıtımı üzerine bir gözlem – Atatürk Üniv. Çevre Sorunları Araştırma Merkezi 7. Sempozyumu “Çölleşen dünya ve Türkiye örneği” Tebliği: 781-786. Erzurum.
Jurinea kilaea  (Kilyos moru)

16.    EKİCİ, N. – 2025 – Jurinea kilaea Azn. (Asteraceae)'nın anter yapısı ve polen gelişiminin incelenmesi - Yükseköğretim Kurumları Tarafından Destekli 2024/18 nolu Bilimsel Araştırma Projesi

17.    KARASAKAL, A., KILIÇ, O., DEMİROK, N. T. & CABİ, E. - 2023 - Determination of antioxidant, antimicrobial activities, total phenolic and flavonoid contents of Allium rumelicum, Jurinea kilaea and Peucedanum obtusifolium–Frontiers in Life Sciences and Related Technologies, 4: 1-8.

18.    KILIÇ, O. – 2020 -Trakya bölgesinde yetişen Allium rumelicum, Jurinea kilaea, Peucedanum obtusifolium bitkilerinin toplam fenolik, flavonoid madde, antioksidan ve antimikrobiyal özelliklerinin belirlenmesi–Tekirdağ Namık Kemal Üniv., Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 50 s.
Polygonum maritimum  (Sicimlik)
19.    DİNLER, B. S. & AKSOY, M. – 2014 - Drought tolerance of knotgrass (Polygonum maritimum L.) leaves under dıfferent drought treatments - Pak. J. Bot., 46 (2): 417-421..
Salsola tragus subsp. tragus (Kum döngelesi) 
20.    OBALI, A. – 2009 - Adi soda otu (Salsola kali subsp. ruthenica (Iljin) Soo.) tohumlarının çimlenme biyolojisi üzerinde araştırmalar – Selçuk Üniv., Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 31 s.

Silene thymifolia  (Istranca nakili)
21.    ERDOĞAN, U. – 2010 - Tehlike altındaki Sılene sangaria Coode&Cullen’ nın mikroçoğaltımı –Trakya Üniv., Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 80 s.

22.    KISACIK, A. – 2014 - Bir Marmara bölgesi endemiği olan Silene sangarıa Coode &Cullen (Caryophyllaceae)’nin autekolojik özellikleri –Marmara Üniv., Fen Bil. Ens.,Yüksek Lisans Tezi: 43 s.

Verbascum degenii  (Sahil sığırkuyruğu)
23.    AKTÜRK, C. – 2023 - Endemik Verbascum degeniiHalacsy. (Scrophulariaceae) türünün tozlaşma biyolojisi, morfolojik çeşitliliği ve antioksidan özellikleri üzerinde araştırmalar – Bursa Uludağ Üniv., Fen Bil. Ens., Doktora Tezi: 110 s.
Kıyı kumul türleriile ilgili yayın yapan Türkler:
1.    Acar, O.
2.    Aksoy, M.
3.    Aktürk, C.
4.    Aslan, S.
5.    Atar, M.
6.    Bitiş, L.3
7.    Bulut, G.
8.    Cabi, E.
9.    Çevikbaş, A.
10.    Demirok, N. T. 
11.    Derici, K.
12.    Dinler, B. S.
13.    Ekici, N.
14.    Erdoğan, U.
15.    Eskin, B.
16.    Gören, N.
17.    Gürkan, E.
18.    Karasakal, A.
19.    Kartal, M.
20.    Kılıç, O.2
21.    Kısacık, A.
22.    Obalı, A.
23.    Öksüz, S.
24.    Özbas Turan, S.
25.    Polatoğlu, K.
26.    Salan, Ü.
27.    Sarıboyacı, Ü.2
28.    Şekerler, T.
29.    Şen, A.4
30.    Şener, A.
31.    Topçu, G.
32.    Tuzlacı, E.
33.    Ulusoy, Ö.
34.    Yıldırımlı, Ş.
35.    Yıldız, V.
36.    Yurdakok, B.