KIYI KUMULLARI VE İKLİM

Kıyı kumulları ve iklim arasında da sıkı bir ilişki vardır. İklim bölgelerine göre kıyı kumullarının bitki toplulukları ve bitki türlerinin de değiştiğini görmekteyiz. Örneğin Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz bölgesi kıyı kumullarında benzer bitki türleri ve bitki toplulukları yanında farklı bitki türleri ve bitki toplulukları ile de karşılaşmaktayız. Türkiye’de yapılan araştırmalarda bölgesel iklim verilerinin de verildiğini görmemize rağmen bu iklim verileri ile bitki türleri ve bitki toplulukları  arasındaki ilişkiler verilmemiştir.

Kıyılarımız ve kıyılarımızda yer alan kıyı kumullarında yapılan ve iklimden de bahsedilen araştırmalarının 7’si Akdeniz, 3’ü Karadeniz, 2’si Ege ve 2’si Marmara kumullarında yapılmıştır. Bu araştırmaların 4’ü Adana, 3’üMersin, 2’si Çanakkale.1’i Aydın, 1’i İzmir, 1’i Sakarya, 1’i Samsun ve 1’i Zonguldak’ta yapılmıştır.

Kıyı kumulları ile ilgili bugüne kadar yapılan tespit edebildiğimiz 1.526 yayının 15’i kıyı kumullarında yapılan araştırmalarda iklim değerleri de verilmiştir.Bu yayınları yapan 19 Türk araştırıcı var. 

Bu konuda en çok yayın yapanlar; Uslu, T. (4), Candan, O. (2), Erginal, A. E. (2) ve Öztürk, M. Z. (2).

Kıyı kumullarında yapılan ikilim değerleri de verilen araştırmalarının en eskileri 1955 yılında Erinç, S. ve 1974 yılındaUslu, T’nin yayınlarıdır. 

Yapılan yayınların 5’i tez, 4’ü süreli yayınlarda, 2’si çeşitli toplantılarda, 2’si yayın, 1’i proje ve 1’i rapor olarak yayınlanmıştır.

Kıyı kumullarında iklim araştırmaları ile ilgili yayınlar:

1.    AKKURT, S. – 2014 - Karasu kumulları bitki örtüsü ve koruma sorunları – İstanbul Üniv., Sosyal Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi:149 s.

2.    AKYEL, Ö. – 2019 – Yeşilırmak deltasının (Çarşamba ovası) kumul vejetasyonu: ekolojisi ve çevresel değerlendirilmesi – Karabük Üniv., Sosytal Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 224 s.

3.    CANDAN, O. – 2006 - Hollanda plajı'nda (Ceyhan-Adana) yuvalayan yeşil deniz kaplumbağası (Chelonia mydas) yavrularında eşey-sıcaklık ilişkisi – Hacettepe Üniv., Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 122 s.

4.    CANDAN, O. – 2010 - Sugözü kumsalları (Ceyhan-Adana) ve Kazanlı kumsalında (Kazanlı-Mersin) yuvalayan yeşil deniz kaplumbağalarında (Chelonia mydas) eşey sıcaklık ilişkisi ve yavrularda cinsiyetin histolojik olarak incelenmesi – Hacettepe Üniv., Fen Bil. Ens., Doktora Tezi: 112 s.

5.    DİNLER, B. S. & AKSOY, M. – 2014 - Drought tolerance of knotgrass (Polygonum marıitimumL.) leaves under dıfferent drought treatments - Pak. J. Bot., 46 (2): 417-421.

6.    ERİNÇ, S. – 1955 - Çeşme Ilıcalarının fosilleşmiş kumulları ve postglasiyal şelfinin iklim ve pedogenez şartları - Türk Coğrafya Dergisi 12 (13-14): 165-166. İstanbul.

7.    KEÇER, M. – 2001 - Göksu Deltası'nın (Mersin) jeomorfolojik evrimi ve güncel akarsu-deniz-rüzgar süreçlerinin kıyı çizgisinde yaptığı değişiklikler - MTA Raporu No: 10468. Ankara.

8.    ÖZTÜRK, M. Z. & ERGİNAL, A. E. – 2010 – Batıburnu kumul sahasında (Bozcaada) rüzgârla kum taşınım dinamikleri ve nemlilik koşulları arasındaki ilişkiler - 63. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiri Özleri Kitabı: 350-351. Ankara.

9.    ÖZTÜRK, M. Z., ERGİNAL, A. E. & ÖZTÜRK, B. – 2011 - Batı burnu kumul sahasında (Bozcaada) rüzgar etkinliği ve kum taşınım ilişkileri – Türk Coğrafya Dergisi, 56: 55-64.

10.    USLU, T. – 1974 - Mersin ile Silifke arası kumul ve maki vejetasyonunun bitki ekolojisi ve sosyolojisi yönünden araştırılması- Ankara Üniv., Fen Fak., Doktora Tezi:132 s. Ankara. 

11.    USLU, T. – 1977 - A plant ecological and sociological research on the dune and maquis vegetation between Mersin and Silifke - Commun. Fac. Sci. Univ. Ank. 21 C2, suppl.1:60 pp. Ankara.

12.    USLU, T. – 1985 - Aydın'ın batısında Küçük ve Büyük Menderes nehirleri arasında kalan bölge vejetasyonunun bitki ekolojisi ve sosyolojisi yönünden araştırılması - Gazi Üniv. yay. 71, Fen-Ed. Fak. yay. 8:174 s. Ankara. 

13.    USLU, T. & BAL, Y. – 1995 - Ceyhan nehri deltası kıyı kumulları jeomorfolojisi ve bitki örtüsü - TÜBİTAK, DEBAG-106 nolu proje:121 s. Ankara. 

14.    YILMAZ, K. T., HARMANCI, D., ÜNLÜKAPLAN, Y., ALPHAN, H. & TEZCAN, L. – 2019 - Impacts of agriculture on coastal dunes and a proposal for adaptation to climate change: the case of the Akyatan area in the Seyhan Delta - Climate change impacts on basin agro-ecosystems: 165-182.

15.    YILMAZ, Y. & COŞKUN, S. – 2022 – Filyos deltası kumul vejetasyonu – İKSAD Publishing House: 200 s.

Kıyı kumullarında iklim araştırmaları yapan Türkler:
1.    Akkurt, S.
2.    Aksoy, M.
3.    Akyel, Ö.
4.    Alphan, H.
5.    Bal, Y.
6.    Candan, O.
7.    Coşkun, S.
8.    Dinler, B. S.
9.    Erginal, A. E.
10.    Erinç, S.
11.    Harmancı, D.
12.    Keçer, M.
13.    Öztürk, B.
14.    Öztürk, M. Z.
15.    Tezcan, L.
16.    Uslu, T.
17.    Ünlükaplan, Y.
18.    Yımaz, K. T.
19.    Yılmaz, Y.