KIYI KUMULLARI VE LİMANLAR

Kıyı kumulları üstüne kâğıt ve soda fabrikaları, termik santral, tersane ve serbest bölge tesisleri dışında yapılan tesislerden biri de limanlardır. 1960’lı yıllarda Türkiye toprak haritalarına göre mevcut 110 büyük kıyı kumuldan bugüne kadar 5’ine liman yapılmıştır.  8333 km kıyı uzunluğuna sahip ülkemizde yapılan 51 limanın 5’inin kıyı kumulları üzerine yapılması düşündürücüdür.

Türkiye’de kıyı kumulları üzerine yapılan limanlar şunlardır.

1. Adana, Yumurtalık ilçesinde BOTAŞ limanı

Buradaki 3 küçük kumulun (batıdan doğuya 525 m, 370 m ve 180 m uzunluklarda) hemen doğusuna BOTAŞ limanı yapılmış ve kumullar buradaki 2 petrol terminali arasında kalmıştır. Google uydu görüntülerinden bu kumullardan en batıda olanının plaj olarak kullanıldığı görülmektedir. Kumulların gerisinde BOTAŞ tesisleri ve kuruma ait evler görülmekte.

2. Antalya, Merkez ilçede Ortadoğu limanı

Antalya şehri batısında uzanan Konyaaltı kumulunun en batısında tesis edilen bu limanda kara içine doğru kumul oyularak bir koy yaratılmış. Bu şekilde kıyıda 1500 m uzunluğunda bir kumul burada yok edilmiştir.

3. Mersin, Silifke ilçesinde Taşucu limanı

Göksu nehri batısında kalan kumulun en batı ucunda liman tesis edilmiştir. Böylece yaklaşık 575 m uzunluğunda bir kumul liman içinde kalmış ve buralara park veya liman tesisleri yapılmıştır. 1988 yılında ayrıntılı olarak araştırdığımız ve 1992 yılında yayınladığımız araştırmada başta İncekum burnu olmak üzere bu kumulun korunması gerektiğini belirtmiştik. Taşucu-Akgöl arası kumul yağmalandı.

4. Sakarya, Karasu ilçesinde Karasu limanı

Sakarya nehrinin batısı ve Karasu’nun doğusunda tesis edilmiştir. Burada böylece 930 m bir kumul yok edilmiştir. 1987 yılında ayrıntılı olarak araştırdığımız ve 1989 yılında yayınladığımız araştırmada bu kumulun korunması gerektiğini belirtmiştik. Ancak Karasu kumulu tam anlamıyla yağmalandı.

5. Samsun, Tekkeköy ilçesinde Tekkeköy limanı

Burada yapılan liman 1250 m uzunluğunda bir kumulu yok etmiştir. Bu liman daha önce burası ve yakın çevresinde yapılan bakır fabrikası, azot fabrikası, Örnek ve İlkadım Sanayi Siteleri, 2 iskele, Çarşamba havaalanı ve yoğun yerleşim yerleri ile zaten yağmalanmış bir kumul idi. Bu kadar tahribat az denilip kumula liman da yapılmıştır.

Kıyı kumullarını tahrip eden faktörlerin hepsinde kıyı kumulları değersiz yerler mantığıyla tahribine göz yumulmuştur. Hazineye ait olduğu içinde istimlakleri kolay ve ucuz olarak değerlendirilmişlerdir. Diğer tesislerin yapılmasında olduğu gibi kıyı kumullarının üzerlerine limanların yapılmasını doğanın korunmasından sorumlu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Orman Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığının yüzlerce uzmanı olağan olarak değerlendirmiştir. Biz bu konuda bilgisiziz bunu yurt içinde veya yurt dışında bu konuda uzman kişilere soralım dememişlerdir. Çünkü kendileri zaten uzmandırlar.

Doğadan sorumlu bu 3 bakanlığın bugüne kadar Türkiye kıyı kumullarının korunması konusunda bir plan ve uygulamasının olmamasını sorgulamak gerekir. Tıpkı Türkiye’nin kıyı tuzlu toprakları ve kıyı acı su topraklarında olduğu gibi. Acaba bu 3 bakanlığa göre Türkiye’de tehlikede olan yaşam ortamları var mıdır? Buraları hakkında planları ve uygulamaları var mıdır?