KIYI KUMULLARI VE SUNİ PLAJLAR

19 Mayıs 2008 tarihinden itibaren Haberanaliz gazetesinde Türkiye kıyı kumullarının başına gelenleri yazıyorum. Kıyı kumullarını onlarca sebep yaratarak tahrip edip yok ettiğimiz yetmiyormuş gibi üstüne üstlük yeni sebepler yaratmaya da devam ediyoruz. Bu yeni sebeplerden biri de suni plajlar. Son yıllarda ülkenin denizden uzakta nehir ve göl kenarlarına suni plaj yapma modası çıktı. Bazı kıyı illerimizdeyse deniz doldurulduktan sonra kıyıya suni plajlar yapılmakta. İnternette yaptığımız taramada bu konularda bilmediğimiz bazı yerleri de öğrenme fırsatımız oldu. Bu sahaların listesini illeri alfabetik sıraya sokarak verelim.

Suya girmek için yapılan suni plajlar:

1. Bolu: Mudurnu ilçesinde Sarot Termal Otelinin 2 suni plajı bulunmakta. Bu plajlara ne kadar kum geldiği ve hangi kıyı kumulundan getirildiği bilgileri mevcut değil.

2. Eskişehir: Porsuk nehri kenarına 350 m uzunlukta yapılan suni plaja 5 bin ton kum getirildiği, bu kumların Ayvalık’taki kumullardan alındığı belirtilmekte.

3. Isparta: Yalvaç ilçesinde Eğirdir Gölü kuzey kısmında Taşevi Köyünün altına Kaymakamlıkça 110 kamyon kum getirilerek 20 bin m2 alana suni plaj yapıldı. Kumların hangi kumuldan alındığı belirtilmemekte.

4. Konya: Selçuklu ilçesinde Sille Himmet Ölçmen barajı kenarına Selçuklu Belediyesince suni plaj yapılacağı belirtilmekte. Hangi kumuldan ne kadar kum getirileceği belirtilmemekte…

Plaj voleybolu için yapılan suni plajlar:

1. Aydın: Şehir merkezine plaj voleybolu için suni plaj tesis edilmiş. Bu plaja ne kadar kum geldiği ve hangi kıyı kumuldan getirildiği bilgileri verilmemekte.

2. İzmir: Kültür Park içindeki eski halı saha 370 ton kum getirilerek plaj voleybolu sahasına dönüştürülmüş. Bu kumların hangi kumuldan getirildiği bilgileri de verilmemekte.

3. Konya: Seydişehir ilçesinde bir okul, düzenleyeceği plaj voleybolu turnuvası için suni plaj tesis etmiş. Bunun için Antalya’daki bir kumuldan 60 m3 deniz kumu getirildiği belirtiliyor.

Deniz kıyısını doldurduktan sonra yapılan suni plajlar:

1. İstanbul: Yeşilköy’de kıyının doldurulması ile oluşturulmuş bir suni plaj var. Hangi kumuldan ne kadar kum getirildiği bilgileri verilmemekte

2. Rize: Rize’de Pazar ile Dernek arasında 6 km uzunluktaki kıyı kumulu Karadeniz çift yolu yapımı ile yok edildi. Rize Üniversitesinden bir öğretim üyesinin “Rize’de yapay plaj yapılabilecek yerlerin araştırılması” yla ilgili yayını internette görünce ağlayayım mı güleyim mi bilemedim.

3. Samsun: Samsun içinde deniz dolgusu üzerine yapılmış Mert plajı bize doğal kumulların bozulup böyle suni plajların yapılması konusunda önümüzde kara mizah örneği olarak durmakta.

Kıyı kumulları jeomorfolojik bakımdan, dalga birikim şeklidir. Yani akarsuların denizlere döküldükleri ağız kısımlarında meydana gelirler. Akarsuların tüm geçtiği yerlerde erozyonla akarsuya gelen toprak malzemesindeki kil ve silt denizde yıkanır ve kum malzeme ise akarsu ağzında birikir. Bu kum dalgalarla kıyıya atılarak delta veya üçgen şeklinde çıkıntı yaparak akarsu ağzında birikir. Yine kıyıdaki akıntılara göre de akarsu ağzının her iki yanına doğru kum birikmeye başlar.

Kıyı kumullarının oluştuğu bu akarsular üzerinde zamanımızda barajlar yapıldığı için artık akarsu ağızlarına toprak malzeme gelmemekte veya son derece azalmıştır. Yani kıyı kumullarının oluşum süreci zamanımızda durmuştur.

Böylesine doğal dengenin bozulduğu hassas dönemde Türkiye’de kaymakamlıklar, belediyeler, özel sektör vb. istediği kıyı kumulundan, canının istediği kadar kumu eşeleyerek alırken ülkede çevrenin korunmasından sorumlu 3 bakanlığın (Çevre ve Şehircilik, Orman ve Su ile Kültür ve Turizm Bakanlığı) tüm yetkilileri uyumakta veya ilgisiz işlerle uğraşmakta. Medya bu suni plajları ve yapanları göklere çıkarmakta. Medyanın bu kumların geldiği kumullar ne oldu diye bir bilgisi veya araştırıcılığı yok. Bu suni plajları yapanlar yaptıklarını medyaya gururla gösterirken, kumları aldığı kumulları ne hale getirdiğini kendisi bile bilmemekte, gidip bu kumulların ne hale geldiğini merak etmemekte.

Plaj voleybolu için Türkiye Voleybol Federasyonu “Plaj Voleybolu Kurulu” oluşturmuş ve “Plaj Voleybolu Talimatı” hazırlamış ama 75 milyonluk ülkede kıyı kumulları önemlidir ve bu kıyı kumullarına bulaşmayalım diyen bir Allah’ın kulu çıkmamış.

Suni plajların başka ülkelerde de olduğu savunması yeterli olamaz. Başka ülkelerdeki suni plajların, kendi ülkelerindeki kıyı kumulları tahrip edilerek alınan kumlarla yapılıp yapılmadığının sorgulanması gerekir. Eğer kendi ülkesinin kıyı kumullarından kum alınarak yapılmış suni plaj varsa buradaki gerçek, o ülkenin yanlış yaptığıdır ve yanlış örnek te örnek olamaz.