KIYI KUMULLARINDA YÖNETİM ARAŞTIRMALARI

Türkiye kıyı kumullarında bugüne kadar yapılmış 429 kaynak tespit ettik. Bu yayınlardan 119’ukumul flora, 83’ü kumul ağaçlandırma ve 58’i kumul bitki sosyolojisi, 36’sı kumul jeolojisi ile ilgili yayınlar. Ayrıca kumullar ile ilgili; toprak, ekoloji, koruma, erozyon, biyoçeşitlilik, ormancılık, tarım, biyotik faktörler, vejetasyon, peyzaj, kumul alan kullanımı ve kumul alan kullanım değişikliği, kıyı çizgisi, turizm, uzaktan algılama, coğrafya, tehlikedeki türler, paleocoğrafya, deniz kaplumbağaları, süksesyon vb. ile ilgili yayınlar yapılmış.

Kıyı kumullarının yönetimi ile ilgili yayınların 15’i çeşitli toplantılarda, 3’ü tez, 3’ü çeşitli süreli yayınlarda, 2’si proje, 1’i rapor ve 1’i gazete makalesi olarak yayınlanmış. Kıyı kumullarının yönetimi ile ilgili 26 yayın arasında en eski yayınlar 1993 (2 adet), 1994 (1 adet), 1995 (2 adet), 1996 (4 adet) ve 1997 (2 adet) olarak tarafımızca yayınlandı. Bu yayınlardan sonraki en eski yayın Marlow & Morris’in 2003 yılındaki yayınıdır.Kıyı kumullarının yönetimi konusundaki yayınlar 1993-2013 yılları arasında yayınlanmıştır. 1990-1999 arasında 12 adet, 2000-2009 arasında 10 adet ve 2010-2019 arasında 3adet yayın yapılmıştır.

Kıyı kumul yönetimi ile ilgili yayınlarda 30 kişinin adı geçmekte.Bunlar Akbulak, C., Alpaslan, A., Aral Kavuk, S., Ayaş, Z., Bal, Y., Balaban, O.,  Canbolat, A. F., Çakan, H., Erdoğan, B., Erginal, A. E., İncekara, S., Kelkit, A., Marlow, R., Meriç, S., Morris, A., Ortaçeşme, V., Özcan, H., Öztürk, C.,     Rakıcı, T. C., Sönmez, M. R., Szekely, T., Tosunoğlu, M., Uslu, T., Uysal, İ.,Uzal, İ., Uzun, A., Yerli, S., Yılmaz, C., Yılmaz, K. T.ve Zeybek, H. İ.   Uslu’nun 12, Bal’ın 9, Kelkit’in 2 ve diğer araştırıcıların 1’er yayını bulunmakta.
Kıyı kumullarının yönetimi denilince, öncelikli olarak kumulların biyoçeşitliliğinin korunması esas alınmalıdır. Özellikle kıyı kumullarının bitki sosyolojisi çalışmaları ile bitki topluluklarının ve flora çalışmaları ile de bitki türlerinin tespitinin yapılması gerekir. Bitki topluluklarının, komşu ülkeler, Türkiye veya sadece bir veya birkaç kıyı kumulunda bulunması, bunların endemik olup olmadıklarına bakılarak bu kıyı kumulunun ve hangi kısımlarının koruma altına alınması gerektiği tespit edilir. Kıyı kumullarında bitki toplulukları ve önemli bitki türlerine sahip olmayan alanlar için koruma dışındaki kullanım statüleri tespit edilir. Türkiye kıyı kumullarının yönetimi konusunda yaptığımız yayınlar dışında diğer yayınlarda bitki toplulukları ve bitki türleri esas alınarak kıyı kumulun yönetim esaslarınıntespit edildiğini görmedik.

Kumul yönetimi konusunda bazı yayınlar olsa da 1969 yılından sonra ilgilendiğimiz bu konuda Türkiye’de kıyı kumullarının yönetildiğini görmedik. Yönetilmeyen kıyı kumullarımızın kendileri veya biyolojik çeşitlilikleri zaman içinde yok edildi. Biz 200’ünüzerindeki yayınımızda  kıyı kumullarında bulduğumuz bitki toplulukları ile bitki türlerini vererek özellikle 1980 sonrası kıyı kumullarında çevreden sorumlu 3 bakanlığın onca elemanının gözleri önünde nelerin yok edildiğini verdik.

1.    ALPASLAN, A. Ö. & ORTAÇEŞME, V. – 2009 – Side-Manavgat kıyı kesimi alan kullanımlarının kıyı planlaması ve yönetimine yönelik değerlendirilmesi – Akdeniz Üniv., Ziraat Fak. Derg. 22 (2): 169-178.

2.    ERDOĞAN, B. -       - Göksu Deltası ÖzelÇevre Koruma bölgesi yönetim planı – Muğla Özel Çevre Koruma Müdürlüğü.

3.    ERGİNAL, A. E. – 2011 -  Bozcaada’da kıyı kumulu gelişimi ve kumul yönetimi ve planlaması konusunda bir uygulamalı jeomorfoloji araştırması – Çanakkale Onsekiz Mart Üniv., Araştırma Proje no. 2008/32.

4.    İNCEKARA, S. – 2001 – Integrated coastal zone management and sustainable development: A case study of Şile using GIS – Fatih Üniv., Yüksek Lisans Tezi: 110 s.

5.    KELKİT, A. & ÖZTÜRK, C. – 2005 - Kavak deltası (Çanakkale) ‘nın korunan alanlar açısından incelenmesi – Korunan Alanlar Sempozyumu, 8-10 Eylül 2005, Isparta.

6.    MARLOW, R.  & MORRİS, A. - 2003 - The vulnerability and management of three sand dune sites in southwestern Turkey – Proceedings of the Sixth International Conference on the Mediterranrean Coastal Environment, Özhan, E. (ed.), vol. 2: 1381-1391.

7.    MERİÇ, S. & ARAL KAVUK, S. - 2007 - Göksu deltası kıyı yönetiminin dünü ve bugünü – 6. Ulusal Kıyı Yönetimi Sempozyumu: 197-202.

8.    ÖZCAN, H., AKBULAK, C., KELKİT, A., TOSUNOĞLU, M. & UYSAL, İ. – 2009 – Ecotourism potential and management of Kavak Delta (Northwest Turkey) – Coastal Research, 253: 781-787.

9.    RAKICI, T. C. – 2008 – Kıyı alanları yönetimi ve morfolojik değerlendirme: Terkos kıyı alanı örneği – YTÜ Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 104 s. 

10.    SÖNMEZ, M. R. & BALABAN, O. – 2009 – İskenderun Körfezi kıyı alanları bütünsel planlama ve yönetim projesi – Planlama, 2009 (1): 25-51.

11.    USLU, T. - 1993 - Göksu deltası'nda kıyı kumul yönetimi - DHKD Uluslararası Göksu Deltası Çevresel KalkınmaSemineri Bildiri Metinleri: 139-153. Silifke.

12.    USLU, T. & BAL, Y. - 1993 - Coastal dune management of Seyhan delta - In : ÖZHAN, E. (ed.). Proceeding of the First International Conference on the Mediterranean Coastal Environment, MEDCOAST 93, Vol. 1: 199-216. Antalya.

13.    USLU, T. & BAL, Y. - 1994 - Kavak (Çanakkale)da kıyı kumulu yönetimi - 12. Ulusal Biyoloji Kongresi, 6-8 Temmuz 1994,Bildiri ve PosterÖzetleri, Botanik Seksiyonu: 38. Edirne.   

14.    USLU, T. & BAL, Y. - 1995 - Anamur (İçel) da kıyı kumulu yönetimi - 2. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi, 11-13 Eylül 1995, Bildiri vePoster Özetleri: 19. Ankara.   

15.    USLU, T. & BAL, Y. - 1995 - Coastal dune management in Kumluca (Antalya) - Programme and Abstracts of the 4th Plant Life of South West Asia Symposium : 72. İzmir.

16.    USLU, T. - 1996 - (Project researcher) Belek Management Plan - In : ORNAT, A.L. & DEMİRAYAK, F. (Coordinator). DHKD Report: 84 pp. İstanbul. 

17.    USLU, T. & BAL, Y. - 1996 - Kavak (Çanakkale)da kıyı kumulu yönetimi - 12. Ulusal Biyoloji Kongresi, 6-8 Temmuz 1994, Cilt 1 BotanikSeksiyonu: 185-192. Edirne.  

18.    USLU, T. & BAL, Y. -1996- Ceyhan deltası (Adana) nda kıyı kumulu yönetimi - 3. Coğrafya Sempozyumu BildiriÖzetleri, 15-19 Nisan 1996: 71.  Ankara. 

19.    USLU, T. & BAL, Y. - 1996 - Kale (Antalya) de kıyı kumulu yönetimi - 13. Ulusal Biyoloji Kongresi, 17-20 Eylül 1996, Çevre BiyolojisiSeksiyonu Bildiri ve Poster Özetleri: 6. İstanbul. 

20.    USLU, T. & BAL, Y. - 1997 - Kale (Antalya) de kıyı kumulu yönetimi - 13. Ulusal Biyoloji Kongresi, 17-20 Eylül 1996, Cilt 3.  ÇevreBiyolojisi Seksiyonu Bildiri ve Poster Metinleri: 42-52. İstanbul. 

21.    USLU, T. & BAL, Y. - 1997 - Coastal dune management in Kumluca (Antalya) - Plant Life in Southwest and Central Asia. Ege Univ. Press: 642-659.  İzmir.

22.    USLU, T. -2013- Kumullar ve yönetimi - Haberanaliz İnternet Gazetesi, https://www.haberanaliz.net/detay.asp?hid=22038, 11.11.2013

23.    UZAL, İ. – 2006 – Muğla ili ve ilçelerinde kıyı alanları yönetim planlaması – İ.Ü. Deniz Bil. Ve İşl. Ens., Yüksek Lisans Tezi: 191 s. 

24.    YERLİ, S., CANBOLAT, A. F. & AYAŞ, Z. – 1999 – Doğu Akdeniz yönetim planına ilişkin doğal kriterlerin belirlenmesi – TÜBİTAK, YDABÇAĞ 418 nolu proje: 26 s.

25.    YILMAZ, C., ZEYBEK, H. İ . & UZUN, A. - 2013 - Sarıkum Gölü (TKA) yönetim planı – 3. Sulakalanlar Kongresi: 191-202.

26.    YILMAZ, K. T., ÇAKAN, H.& SZEKELY, T. – 2003 – Management needs of coastal areas in the Eastern Mediterranean – MEDCOAST03: 877-889.