KUMULLAR BOND’UN HİZMETİNDE

10 Nisan 2012’de bir e-posta aldım. Mektupta 20-27 Nisan’da arasında bir tarihte Muğla, Fethiye ilçesinde Koca Çalış plajında James Bond filmi çekileceği belirtiliyordu. Daha sonra basında konunun ayrıntıları da çıktı. Bond filmleri serisinin son filmi 'Skyfall'ın çekimlerinin büyük bölümü Türkiye’de İstanbul, Muğla ve Adana’da çekilmeye başlandı.

Aldığım mektuptaki endişe kıyı kumullarının doğasına zarar verilmesi ihtimaliydi. Ancak görsel ve yazılı medyada izlediklerimiz bırakın doğal değerlerimize sahip çıkılmayı, tarihi değerlerimizin bile nasıl sahipsiz olduğunu bize gösterdi. Film çekimlerinde Fatih Sultan Mehmet tarafından 1461 yılında yapımına başlanan (içinde 5 cami, 1 okul, 7 çeşme, 10 kuyu, 1 akarsu, 1 sebil, 1 şadırvan, 22 kapı ve 17 han olan) tarihi kapalı çarşının damlarında motosikletlerle kovalamaca sahneleri çekiliyordu. 550 yılı geçen bir tarihi olan bu yapının Türkiye’de bir sahibinin olmaması çok üzücü. Bu konuya göz yuman resmi kuruluşlar, diğer Avrupa ülkelerinden benzer taleplerde bulunabilme cesaretini acaba gösterebilirler mi?

İnanılması güç haberleri Koca Çalış plajındaki çekimler içinde okuduk. Film çekimi sırasında denizde Sahil Güvenlik Komutanlığı'na bağlı 3 botun görev yapması ve polis ekiplerinin özel güvenlik ekiplerine destek vermesi gibi. Film için 300 kişilik dekorun yapıldığı bu alanda şimdilik nasıl film çekildiğini ve kumsalı ne hale getirdiklerini bilmiyoruz. Koca Çalış plajı deniz kaplumbağalarının (Caretta caretta) yumurtlama alanı. Prof. Dr. Jean-Marie Géhu ile 30 Haziran 1988’de bu kumulu araştırmıştık. Kargı plajında dünyada sadece Türkiye kıyı kumullarında bulunan yani endemik olan “Matthiolo bicornis – Sileneetum kotschyi” (Şebboy Gece Esansı – Salkım çiçeği) bitki topluluğunu bulmuştuk. Bu kumul için Haberanaliz gazetesinde 23.05.2011’de bir yazı yazmıştık.

Bu ve bundan önceki yazılarımda Türkiye kıyı kumullarında yapılan tahribat çeşitlerini ele ele almıştım. Yabancıların, kıyı kumullarında film çekimini Türkiye’de ilk kez görüyoruz. Yeşilçam, çöl sahneleri için geçmiş yıllarda Kilyos, Gümüşdere, Şile (İstanbul) ve Patara (Antalya) gibi kıyı kumullarını kullanmış. Yeşilçam’ın çöl sahnelerinde büyük harcamalar, dekorlar ve yüzlerce kişi ile çekim yapılmadığı için kumullarımıza bu filmlerin zararlı bir etkisi olmamıştır. Ancak geçen yıllar içinde Boğaziçi Üniversitesi’nin plaj, eğitim tesisleri ve ağaçlandırması ile Kilyos doğası yok edilmiştir. Üzerine 1100 konutluk Arıköy sitesi yapılarak Gümüşdere yok edilmiştir. Ağaçlandırılarak da Patara’nın biyolojik çeşitliliği yok edilmiştir. Yani bu kumullarda çöl sahnesi çekmek artık mümkün değil.

Bond filmi çekilirken  

• Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın
• Eskiden Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde (Özel Çevre koruma Kurumu lağvedildi) olan bu alan için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın
• Fethiye, Muğla ve Türkiye’deki çevre kuruluşlarının (dernek, vakıf vb.)

gibi kuruluşların tarihi ve doğal değerlerimize sahip çıkma konusundaki sessizliği, bunların görevlerini ne kadar sağlıklı yaptıkları konusunda bize bilgi vermekte. Bu kuruluşlar, tarihi ve doğal değerlerimizin gelecek nesillere bırakılması konusunda kendilerine güvenilemeyeceğini bir kez daha bize göstermişlerdir.