KUMULLAR VE İL ÇEVRE DURUM RAPORLARI

Çevre ve Orman Bakanlığının http://www.cedgm.gov.tr/icd_raporlari/cevredurum.htm web sitesinde 2002 yılından beri “il çevre durum raporları” yayınlanmakta. 2002 yılında 1 il ile başlayan bu raporlara 2003 yılında 17 il, 2004 yılında 45 il, 2005 yılında 16 il ve 2006 yılında 2 il katılarak bu raporlar tüm illeri kapsadı. 2002 yılında Şırnak ili ile başlayan bu raporlara 2003 yılında Adana, Ankara, Ardahan, Aydın, Balıkesir, Çorum, Erzurum, Gaziantep, Gümüşhane, Hatay, İçel, İzmir, Kahramanmaraş, Kars, Kocaeli, Muğla ve Tunceli illeri eklendi. 2004 yılında bu raporlara Afyon, Ağrı, Aksaray, Antalya, Bartın, Batman, Bilecik, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Düzce, Edirne, Erzincan, Eskişehir, Isparta, Karabük, Karaman, Kastamonu, Kayseri, Kilis, Kırıkkale, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Mardin, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sakarya, Samsun, Sinop, Sivas, Tokat, Trabzon, Uşak, Yalova, Yozgat ve Zonguldak illeri eklendi. 2005 yılında bu raporlara Amasya, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Çankırı, Elazığ, Giresun, Hakkâri, Iğdır, İstanbul, Kırklareli, Kırşehir, Rize, Siirt ve Van illeri eklendi. 2006 yılında Adıyaman ve Tekirdağ illeri de eklenerek bu raporlar tüm illeri kapsar duruma geldi.

Bazı illerde bazı yıllar aksamasına rağmen genelde bu raporlar her yıl yenilenmekte. Bugüne kadar Artvin, Bitlis, Çanakkale ve Tekirdağ illeri için bu raporlar sadece 1 kez çıkarken Ankara, Gaziantep, Gümüşhane, İçel ve Tunceli için bu raporlar 5 farklı yılda çıktı. Raporlar pdf dosyalar şeklinde herkesin hizmetine sunulmuş durumda.

Türkiye uzun yıllar 67 il iken 24 kıyı ilimiz vardı. Ancak daha sonra il sayısı 81’e çıkarılırken kıyı illeri sayımız da 27 oldu. Bu 27 kıyı ilinde toprak haritalarına göre 110 büyük kıyı kumul ekosistemi bulunmaktadır. Ayrıca bu kumullar üstünde veya büyük kumul ekosistemlerinin dışında 300’ün üzerinde plaj Türkiye’de bulunmaktadır. Kumullar kıyılarda yer aldığı ve turizmde çok önemli olan kumları barındırdığı için getirim değerleri çok yüksektir. Bu nedenle Türkiye’de en çok ve en hızlı tahrip edilen ekosistemler içinde kıyı kumulları bulunmaktadır.

Türkiye’de kıyı kumul ekosistemlerinin korunması en fazla Çevre ve Orman Bakanlığının görevidir. Bu çerçevede web sitesindeki il çevre durum raporlarına da bakanlığın çok önem vermesi gerekir. Ancak 27 kıyı ilinin çevre durum raporlarını incelediğimizde sadece 13 il raporunda (Hatay, Adana, İçel, Antalya, Çanakkale, Edirne, İstanbul, Kastamonu, Sinop, Samsun, Giresun, Trabzon ve Rize) kıyı kumullarının alanlarının miktarı verilmektedir. Diğer illerin raporlarında bu konuda bir miktar verilmemektedir. Kıyı kumullarında bulunan bitkiler sadece 5 il raporunda ( Hatay, Adana, İçel, Antalya ve İstanbul) çok az sayıda verilmektedir. Kıyı kumullarındaki bitki toplulukları ise hiçbir il raporunda verilmemektedir. Kıyı kumulları konusunda 64 adet yayınımız olmasına rağmen bakanlığın 27 kıyı iline ait il çevre durum raporlarında bu bilgiler bulunmamakta ve il raporlarının kaynakçalarında hiçbir yayınımız yer almamaktadır. Bakanlık web sitesine düştüğü not ile “İl Çevre Durum Raporları'nda yer alan bilgi ve verilerden ilgili Valilik sorumludur” demektedir. Kıyı kumullarının yok olma sürecine girdiği ülkemizde bakanlık il raporlarının sorumluluğunu sadece valiliklerin üzerine atmamalı ve elindeki yetişmiş elemanları da bu  raporlar konusunda sorumlu tutarak kendisi de elini taşın altına koymalıdır. Yüzlerce sayfa olan her il raporunda kıyı kumullarına önemi doğrultusunda yeterli ağırlık verilmelidir.

Sonuç olarak şunu söylemek istiyoruz: Bakanlık Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün Doğa Koruma Dairesi Başkanlığına bağlı Hassas Ekosistemler Şube Müdürlüğü’nün kıyı kumullarımızın korunması konusunda şimdiye kadar olmuşsa ne gibi faaliyetler yaptığını da açıklamak zorundadır. Türkiye’deki kıyı kumullarının korunması konusunda bu konuda birinci derecede sorumlu kuruluş olan Çevre ve Orman Bakanlığının yaptıklarını doğaseverler olarak bilmek istiyoruz.