Bu yıl yaz sezonu öncesi basında Anadolu Ajansı kaynaklı bir haberde “Türkiye’de, gerekli standartları taşıyan nitelikli plajlara verilen “mavi bayrak” ödülüne sahip plaj sayısı 258’e çıktı ve Türkiye, bu sonuçla İspanya ve Yunanistan’ın ardından 3. sıraya yükseldi.” bilgisi verildi. Haberin devamında “Mavi Bayrak Programı”nın Türkiye’de de başlatılabilmesi amacıyla 1993 yılında Türkiye Çevre Eğitim Vakfı (TÜRÇEV) nın kurulduğu belirtiliyor. Bu vakıfın web sitesinde plajlar için Mavi Bayrak Kriterlerinin her beş yılda bir gözden geçirildiği ve bu işlemin en son 2005 yılında yapıldığı kaydediliyor. Bu kriterlerin 2006 yılından itibaren uygulanacağı da ayrıca belirtiliyor.
Vakfın web sitesinde, plajlarda mavi bayrak kriteri olarak 27 ölçünün esas alındığı belirtiliyor. Bu kriterlerden sadece birinde ve birinci kriterde “ekosistem” sözcüğü kullanılıyor. Kriter aynen şu şekilde: “Plajın bulunduğu yörede yer alan kıyı alanları ekosistemi, doğal ve hassas alanlarla ilgili bilgiler verilmelidir”. Bu kriterden de görüldüğü gibi ;
Kriterlerde kıyı kumul ekosistemi adı verilmemektedir. Plajın kendisi, kıyı kumul ekosisteminin bir parçasıdır.
Bir kumul alanı plaj yapılırken veya bu plaja mavi bayrak verilirken kıyı kumul ekosistemine ait bir bitki türü veya bir bitki topluluğunun plajda hala mevcudiyetini koruyup korumadığı konusu kriterlerde yok.
Plajda kalabilmiş bitki türleri veya bitki topluluklarından endemik (yani o yöreye veya Türkiye’ye özgü) olanların olup olmadığı yine kriterlerde yok.
Plaj alanında kalabilmiş olan bitki türleri ve bitki toplulukları ile bunların önemi konusunda bilgi verecek olanların kimler olabileceği kriterlerde yer almamakta.
Vakfın web sitesindeki birinci kriterin açıklamalarında, plajın bulunduğu yerin bir çevre koruma bölgesi olması durumunda plaj kullanıcılarının iletişim kurabilecekleri adres gösterilebilmelidir deniyor. Plajın bulunduğu alan özel çevre koruma bölgesi ise plajda ayrıca tanıtılarak dikkati koruma bölgesine çekmelidir deniliyor. Halbuki çevre koruma bölgesi ve özel çevre koruma bölgesinde plaj olmaz veya olamaz Türkiye’de böyle koruma alanlarının bilimsel komisyonları olsa idi buna izin vermezlerdi. Birinci kriterin açıklamalarının devamında, kıyı alanları ekosistemi ve hassas doğal alanlarla ilgili bilgiler plajda bulunan panoda sergilenmelidir deniliyor. Ancak bu bilgilerin ne olduğunun ayrıntısına girilmiyor. Örneğin bu bilgiler eğer önemli bitki türü ve bitki toplulukları için ise bu konularda panoda bilgi vermek bunları korumak için yeterli olacak mıdır? Eğer yeterli denirse gelişmiş ülkelerde kıyı kumullarında yapılan koruma çalışmaları bu mantığa göre yanlış ve bizde doğru yapılmaktadır.
Kısaca kriterlerde plajın biyolojik zenginliğinin tespiti ve bunun nasıl korunacağı konusunda bir ölçü ve duyarlılık görmüyoruz.
9’uncu kriter ise tüyler ürpertici… “Alg ve diğer bitkilerin, plajda kötü bir görüntü yaratmasına izin verilmemelidir” deniliyor. Açıklamasında ise “Eğer alg ve diğer bitkilerin plajdan mutlaka kaldırılması gerekiyorsa bunun çevreye duyarlı bir şekilde yapılması gerekmektedir, örneğin kompostlama veya gübre olarak kullanmak gibi” deniliyor. Yani önemli veya endemik bitki ayırımı yapmadan çevreye duyarlı bir şekilde bu bitkileri gübre yaparak yok edin deniliyor.
Kıyı kumul ekosistemi konusunda bilgi ve duyarlılık olmadan hazırlanan böyle kriterlerle 1994 yılında 12 plaja mavi bayrak verme ile başlayan süreç 2007 yılında 235’e ve 2008 yılında 258 plaja yükselmiştir. Ajans haberinde 455 mavi bayraklı İspanya’nın birinci ve 430 mavi bayraklı Yunanistan’ın ardından Türkiye’nin üçüncü sıraya yükseldiğini bildiriliyor. Bilim ve teknolojide geri kalan Türkiye, bazı konularda dünya birinciliği kovalarken bencilliğini tatmin etme arzusunu umarım “mavi bayraklı plajlar” konusunda göstermez. Türkiye’de kıyı kumul ekosistemlerimizin tamamına yakını büyük tahribat görmüş ve bu kumul ekosistemlerinde kalmış olan bitki türleri ve bitki topluluklarının korunması da bu doğal mirasların gelecek nesillere bırakılması konusunda çok önem kazanmıştır. Bu nedenle kıyı kumul ekosistemlerini plaj ve mavi bayraklı plaj yaparken aceleden ve biran önce dünya birincisi olma saplantılarından uzak kalınmalı, dikkatli olmalı ve kumul ekosistemlerini bilenlere bu konuları sormalıyız.
