KUMULLAR YOL MU?

Bugün sizlere TRT Türk televizyonunda 9 Mayıs 2009’da başlayan “Zor Yollar” belgeselinden söz etmek istiyorum. Her hafta Cumartesi günleri 25 dakika süre ile ekrana gelen bu belgeselin 7’nci bölümü 20 Haziran 2009’da ekrana geldi.

Yapımcılığını Mahmut Gökdemir, danışmanlıklarını Mehmet Becce, İbrahim Tanrıverdi ve Ümit Işın, görüntü yönetmenliğini Mazlum Demirbağ, kameramanlığını Halim Atalay, kurgusunu İbrahim Gümüşay ve yönetmenliğini Aydın Dikim’in yaptığı 7’nci bölümde Antalya Patara ile Muğla Özlem kumullarında ekibin 2 arazi aracı ile yaptığı seyahat gösterildi.

Bu belgesel ile ilgili sorularımı zoryollar@trt.net.tr e-posta adresine ilettim…

“20 Haziran 2009 Cumartesi günü seyrettiğim programınız hakkındaki aşağıdaki sorularım konusunda ilginizi rica ediyorum.

1. Programınızı tam başından itibaren seyredemedim ve programda Antalya kumullarında çektiğiniz bölüm Antalya kumullarından hangisine aittir?
2. Zor yollar program serinizde Türkiye'nin başka kumullarında da böyle çekimler yaptınız mı?
3. Kumullarda bu çekimleri yaparken herhangi bir kuruluştan izin aldınız mı?
4. Kumullar konusunda bir araştırma yapmanın sonucunda mı kumullarda çekim yaptınız?
5. Kumullarda yaptığınız bu çekimler sonucunda, kumullarda arazi araçları ile gezinme konusunda toplumu teşvik edici bir hareket yaptığınız konusunda bir düşünceniz olmadı mı?
6. Kumullarda araç ile dolaşmanın Avrupa kumullarında mümkün olup olmadığı konusunda bir bilginiz var mı ve bunu benimle paylaşabilir misiniz?
7. Kumullarda araç ile dolaşmanın ekolojik etkileri konusunda bir bilginiz var mı?”

Bu zamana kadar TRT’den bu sorularıma yanıt alamadım. TRT’nin web sitesinde verilen aydin.dikim@trt.net.tr adresine de e-posta ile aynı soruları ilettim ancak e-posta bu adresten geri döndü.

Zor yollar belgeselinin tanıtımında “Anadolu’nun bilinmeyen yerlerine bizleri götürdüklerini” belirttikleri halde Patara kumuluna giden ekibin bu kumul hakkında bilgi verdiğini görmedik. Ekip burada kumullarda araç sürüşünde dikkat edilecek hususları anlatıyor. Kumulda hızın, lastiklerin hava miktarının nasıl olacağı, duruş ve kalkışların nasıl yapılacağı, kum paletlerinin ne zaman kullanılacağı ve kumulda araçların nasıl kurtarılacağı tatbiki olarak gösteriliyor.

Korunan bir kumula araçla girmenin yasak olması bir yana programda, “araçlarınızla gelin ve burada araç sürerken de şu hususlara dikkat edin” deniliyor. Buradan anladığımız, ekip kumulları yol olarak görmekte. Ama kumullar yol değildir. Kumul yaşam ortamında bulunan bitkiler çiğnenmeye karşı son derece duyarlı bitkilerdir. Keşke belgesel ekibinde, içinde doğa ve çevreye duyarlı bir danışman da yer alsaydı.

Belgeselde, 2 arazi aracı ile kumul üzerinde önce plaj kuşağında gidiliyor, sonra hareketli kumlar kuağındaki küçük kum tepeleri arasından devam edilip sabit kumullar kuşağına geçiliyor. Bu kuşaktaki kum tepeleri üzerlerine çıkıp inerek araçların marifetleri gösteriliyor.

Yukarıdaki sorularıma yanıt alamadığım TRT Türk kanalına ve belgeselin yapımcılarına aşağıdaki ek soruları da sormak istiyorum.

1. Özel Çevre Koruma bölgesi olan Patara kumullarına araçlar ile girerken Özel Çevre Koruma Kurumundan izin aldınız mı?
2. TRT olarak Türkiye’de doğanın korunması konusunda nasıl bu kadar kayıtsız olabiliyorsunuz?

Çevre ve Orman Bakanlığına bağlı Özel Çevre Koruma Kurumu başkanlığına ise aşağıdaki soruları sormadan geçemeyeceğim.

1. Uluslar arası Anlaşmalar doğrultusunda tesis edilmiş olan Özel Çevre Koruma Bölgelerinde ve bu çerçevede Patara’da kumul üzerinde arazi araçları ile dolaşılması ve konunun teşvik edilmesine nasıl seyirci kalabiliyorsunuz?
2. Patara Özel Çevre Koruma Bölgesine arazi araçlarının girişlerine seyirci kaldığınıza göre, bu bölgenin korunmasındaki yasaklar ve izinleriniz nelerdir?
3. Patara kumul florasında endemik veya tehdit altında olan bitki türü yok mu ki bu kadar rahatsınız?
4. Patara ayrıca Türkiye’deki 17 önemli deniz kaplumbağa üreme alanından biri olmasına rağmen Kurumunuz bu belgesele neden sessiz kalıyor?

Türkiye kumulları giderek turizme ve yerleşimlere açılırken bunların bir sonucu olarak kumullarda çeşitli vasıflarda yollar da tesis edilmekte. Biz bunları 1990’lı yıllar itibariyle Akdeniz kumullarında kaç metrekare yol tesis edildiğini hava fotoğraflarından Dr. Yılmaz Bal ile çıkarmıştık.

Son yıllarda İstanbul Şile ve Sakarya Karasu kumullarında off road yarışları yapıldı. Kırklareli İğneada’da yapılmak istenen yarış gelen tepkiler nedeniyle iptal edilmek zorunda kalındı. İzmir, Selçuk Pananos kumulunda BMC Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin yaptığı araç performans testinden de daha önceki yazılarımda bahsetmiştim.

Bu ülkenin her ferdinin Türkiye’nin doğal değerlerinin ve miraslarının korunması konusunda hassas olma mecburiyetleri bulunuyor. Bu, insanlık, vatandaşlık ve dini bir görevdir.