PATARA KIYI KUMULU

Antalya ile Muğla il sınırını, Ege Denizi yakınlarında kabaca Eşen Çayı belirler. Eşen Çayı’nın kuzey ve güneyi büyük kumsal sahalardır. Eşen Çayı’nın kuzeyinde Kumluova kumulu ve güneyinde Gelemiş kumulu yer alır. Son yıllarda buradaki Patara antik kenti ön plana çıkınca her iki kumul da Patara kumulu olarak anılmaya başlamıştır. Patara kumulu buradaki Eşen Çayı deltasında bulunmaktadır. Delta burada Eşen Ovasını oluşturmuştur. Patara kumulu kuzeyde Özlen Çayından başlar, ortada Eşen Çayı bulunup güneyde İnce burunda biter.

Patara kıyı kumulu Antalya ili, Kaş ilçesi, Kalkan bucağı sınırları içinde kalır.

Patara kıyı kumullarına ilki 25 Temmuz 1973’te olmak üzere birçok seyahatim oldu. Kumulun Eşen Çayı’ndan güneye doğru Geren mevkii, Gürler, Öküz Uçtuğu, Dede Kum, Tuzla Gölü ve Patara harabeleri mevkileri ile kuzeye doğru Kara Kovalık, Adaca adası karşısı ve Katmış mevkilerinde incelemelerim oldu. En önemli seyahatimiz dünyanın önde gelen 2 kıyı bitki örtüsü uzmanı olan Prof. Jean-Marie Géhu ve Manuel Costa ile 30 Haziran 1988’de yaptığımız seyahatti.

Patara kıyı kumullarında tespit ettiğimiz bitki toplulukları:

KUMLUOVA Kumulu tarafında;

         Kıyı kumullarında:

1.      Salsolo – Cakiletum aegyptiacae

Tuzlu topraklarda:

2.      Aeluropetum littoralis
3.      Suaedo - Salicornietum patulae
4.      Cresso creticae – Hordeetum marinae

GELEMİŞ Kumulu tarafında

         Kıyı kumullarında:

5.      Salsolo – Euphorbietum peplis
6.      Ipomoeo stoloniferae – Elymetum farcti
7.      Malcolmio chiae – Silenetum discoloris
8.      Eriantho – Schoenetum nigricantis

Tuzlu topraklarda

9.      Arthrocnemetum fruticosi

Bu bitki topluluklarından 4, 6 ve 7’ncisi Türkiye’ye özgüdür yani dünyada sadece Türkiye kıyılarında bulunmaktadır. Ayrıca Patara kumulu Türkiye kıyı kumulları bitki türlerinin pek çoğunu bulunduran bir kumulumuz.

Patara kıyı kumulunun bu biyolojik zenginliğinden habersiz Çevre ve Orman Bakanlığı kumulun güneyinde Ovagelemiş tarafında 1950–1951, 1962–1973 ve 1987–1991 yıllarında 661 ha ve kumulun kuzeyinde Kumluova tarafında 1962–1973 ve 1982–1983 yıllarında 1 354 ha alanda (toplam 2.015 ha) ağaçlandırma yaparak kıyı kumulunun biyolojik zenginliklerini yok etmiş ve kumulun peyzajını bozmuştur. Bu ağaçlandırmalarda bakanlık Kıbrıs Akasyası ve Okaliptüs gibi yabancı menşeli ağaçları çok yaygın kullanma gibi bir başka yanlışlık daha yapmıştır. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın son ve önemli bir yanlışlığı ise bu alanı Özel Çevre Koruma Bölgesi yapmış olmasıdır. Bugün artık yapılan işler göz önüne alındığında Özel Çevre Koruma Bölgelerinin özellikle iyi korunmak için ayrılmış bölgeler olmayıp buralarda korumanın değil turizmin ön plana alındığı faaliyetlerin olduğu bölgelerdir. Çevre ve Orman Bakanlığı, bu alanı Özel Çevre Koruma Bölgesi yaptıktan sonra alanın biyolojik zenginliğini artırdığı veya aynı şekilde koruduğu iddiasında bulunamaz.

Patara kumulunun kuzeyinde Kumluova tarafında açılan drenaj kanalları ile kumul arkasındaki tuzcul bitki örtüsü yok edilmiştir.

Patara kıyı kumulu eskiden sahip olduğu bu biyolojik zenginliklerin yanında antik şehirleri ile de korunmayı fazlası ile hak eden bir kumul. Burada ve yakın çevresinde Patara, Letoon, Pydneai ve Ksanthos antik şehirleri bulunmaktadır.

Patara kıyı kumulundaki bir büyük sorun da buradaki kumların çalınmasıdır. Patara kıyı kumulunun güneyindeki Gelemiş kıyı kumulunun 1957 ve 1992 hava fotoğraflarını bilgisayar ortamında Dr. Yılmaz Bal ile karşılaştırdık. Burada mevcut 6 büyük kumul tepesinin 2’ye indiğini gördük. 4 kumul tepesi kumlarını almak amacıyla yok edilmişti.