SİZE DE BİR KUMUL TAHSİS EDELİM

1970-1975 İl Toprak Kaynağı Envanter Rapor ve Haritalarına göre Türkiye kıyılarında 845,1 km uzunluğunda ve 36.601 ha (366.010.000 m2 ) kıyı kumulu bulunmaktaydı. 1927 yılında 13,6 milyon olan nüfusu 1980 yılında 44,7 milyona çıkan Türkiye’de 12 Mart 1982 tarihli Turizmi Teşvik Yasası, kıyılardaki rant paylaşımını hızlandırmıştır. Bu paylaşım Bakanlıkların tahsisleri ile olmuştur. Bu tahsisleri kumul ve plajları kiralama, özelleştirme ve satışı izlemiştir. Son yıllarda iş “Yangından kumul kaçırır gibi” ve “Devletin kumulu deniz, yemeyen domuz” durumuna dönüşmüştür. Bu durumu açıklamak için Bakanlıkların yaptığı ana tahsis konularını örneklerle açıklamak istiyorum.

Ağaçlandırma: Türkiye’de ağaçlandırılacak başka alan kalmadığı için Orman Bakanlığı, 1992 yılı rakamlarına göre Adana, Mersin, Antalya, Muğla, İstanbul ve Sinop’ta 8274,5 ha (kumulların %22,6’sı) kıyı kumulu ağaçlandırması yapmıştır. Böylece Türkiye kıyı kumullarının yaklaşık dörtte biri ağaçlandırılarak bu kumulların biyolojik zenginlikleri yok edilmiştir. Bu zenginliklerin neler olduğunu hiçbir zaman bilemeyeceğiz. Bu ağaçlandırmalardan örneğin Antalya, Belek ve Demre’deki ağaçlandırmalardaki ağaçlar daha sonra turizme tahsis edilmesiyle birlikte kesilmişlerdir.

Fabrika: Bunlara örnek Mersin, Taşucu’ndaki kâğıt fabrikası ile Mersin, Kazanlı’daki soda fabrikasını örnek verebiliriz.

Havaalanı: İstanbul’a yapılacak 3. havaalanı ile Muğla Dalaman’da kumul yakınına yapılarak kumulu etkileyen havaalanını örnek verebiliriz.

Kömür ocağı: İstanbul Ağaçlı ve Akpınar’daki linyit kömürü ocaklarını örnek olarak verebiliriz.

Park: Antalya’da Alanya, Belek, Lara, Konyaaltı ve İstanbul’da K. Çekmece ’deki iç ve dış kumsal doğa parkı ile Sakarya, Karasu’daki parkı örnek verebiliriz.

İmar planları sonucu yapılaşma: Hatay’da Samandağ, Adana’da Tuzla, Mersin’de Göksu deltası, Antalya’da Side, Manavgat, Merkez, Demre, Patara, Muğla’da Göcek, Aydın’da Kuşadası, İzmir’de Pananos, İnciraltı, Pamucak ve İstanbul’da K. Çekmece imar planlarını örnek olarak verebiliriz.

Plaj: 2013 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığına göre 1186 plaj bulunmaktadır. Bunların alanları ve kıyı uzunluklarını bilemediğimiz için Türkiye kıyı kumullarının yüzde kaçı plaj yapılmıştır söyleyemiyoruz. Örneğin Antalya’da Çıralı, Aydın’da Kuşadası ve Muğla’da birçok plaj kiraya verilmiştir. Antalya’da Konyaaltı, İstanbul’da Kilyos ve İzmir’de Akkum plajı satışa çıkmıştır. Maliye Bakanlığı 2013 yılında kamuya ait sosyal tesislerin (bunların büyük kısmı kumullardadır) gerek satış gerekse kar/arsa karşılığı inşaat yaptırılarak veya yap-işlet-devret yöntemiyle ekonomiye kazandırılacağını açıklamıştır.

Golf tesisleri: Antalya’da Belek, Manavgat, Sorgun, İzmir’de Pananos ve Muğla’da Dalaman’da golf tesisleri yapılmış veya tahsisler yapılmıştır.

Voleybol: Örneğin Adana’da Yumurtalık, Mersin’de Taşucu, Antalya’da Alanya ve Çolaklı, Muğla’da Bitez ve Marmaris, Aydın’da Didim, İzmir’de Şakran, Balıkesir’de Edremit, Çanakkale’de Gökçeada ve Lapseki, Tekirdağ’da Kasatura, Yalova’da Tigem kampı, İstanbul’da B. Çekmece, Zonguldak’ta Filyos, Bartın’da Kurucaşile, Samsun’da Atakum, Giresun’da Tirebolu ve Artvin’de Hopa’da plaj voleybolu için resmi tahsis yapılmış veya tahsis yapılmadan plaj voleybolu oynanmakta.

Termik santral: Hatay’da Erzin, Adana’da Sugözü, Muğla’da Kemerköy, Kırklareli’nde Demirköy ve Kıyıköy, Sakarya’da Karasu’da termik santral yapılmış ve yapılacaktır.

Turizm Tesisleri: Bu çerçevede 50 yıl öncesinden bugüne kumullarda baraka, büfe, çadır, çardak, disko, kahvehane, kulübe, lokanta, tatil köyü, turizm merkezleri ve turizm yatırım alanları tesis edilmiştir. Ayrıca hemen her ilde kumullarda oteller ve yazlık evler yapılmıştır. Hemen her kıyı ilinde il ve ilçe merkezleri büyüyerek kumullar yapılaşma alanları olmuşlardır.

Yollar: Kumullarda başta Samsun-Hopa Karadeniz çift yolu ile Doğu Karadeniz’deki kumullar tamamen yok edilmiştir. Antalya-Gazipaşa çift yolu ile de birçok kumul büyük tahribata uğramıştır. Bunun dışında birçok kumul üstüne asfalt, stabilize yol yapılmış ve hemen tüm kumullarda ise araçların kumul üstünde gidip gelmeleri ile yollar oluşmuştur.

Kumullar üzerinde arıtma tesisleri, askeri tesisler, disneyland, kanal, petrol boru hattı, serbest bölge tahsisleri de yapılmıştır.

Bakanlıkların aşağıdaki sorular konusunda kamuoyunu bilgilendirmesi gerektiğini düşünüyorum.

• 36601 ha kumul alanının bugüne kadar kaç hektarı tahsis edilmiştir. Son iktidarın tahsis ettiği kumul alanı kaç hektardır?
• Bu tahsisleri yapılan kumulların tahsis konuları m2 olarak açıklanmalıdır.
• Kumullarda yabancılara yapılan tahsis, satış, özelleştirme var mıdır ve ne kadardır?

Bilim adamlarına danışmadan ve kumullar konusunda hiçbir şey bilmeden, bu kadar çeşitli ve fazla sayıda bakanlık tahsisleri yapılmıştır. Sermayeniz olup da size tahsis yapılmamışsa, bu konuda bakanlıklara başvurmalısınız. Bakarsınız alacağınız cevap “Size de bir kumul tahsis edelim” olabilir.