SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZMDE: Tarım Örneklerine Odaklanmak

Haber Analiz için okurlarla ilk buluşmam 20 Ekim civarıydı ve 1 Euro 11 TL’y e dayanmak üzere diye yazmıştım hatırladığım… Ancak aradan sadece 4 hafta kadar geçti ama 1 Euro maalesef 13 TL’ye dayandı…Aslında avaz, avaz haykırmak ve bu uçurumdan düşüşü yazmak geliyor içimden…Ama elimizdeki çok önemli zenginliğimize beklenen önemin verilmesi gerektiğine olan inancımı yitirmeden Tarım ve Turizme odaklı kalayım diyorum.

COVID-19 illetinin getirdiği bunca zorluktan sonra Türkiye Tarımı ile Turizmini ilişkilendirerek kucaklayacaktır, eldeki yegane büyük zenginliklerinin bilincine varacaktır diye inanmak istiyorum… Ve tarihten beri Türkiye ile aslında birçok coğrafyada stratejik çekişme içinde olan ve yapısal benzerlikler gösterdiğini analiz ettiğim Fransa’dan örnekleri bu sebeple aktarmayı tercih ediyorum.

SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA ŞARTLARI TURİZMDE NELER GETİRECEK?

Fransa'da ve tüm dünyada, koronavirüs pandemisi ile turizm sektöründe gerçek bir durma noktasına gelindi. Ve 2018'de GSYİH'nın %7,4'ünü ve 2 milyon kişinin istihdamını temsil eden bu sektörü desteklemek için Fransa, Mart 2020’de sektörü canlandırmak adına 18 milyar Euroluk bir acil durum planı açıkladı. Turistik faaliyetlerin yeniden başlatılması teşvik edilse bile, koronavirüsün kitle turizmi alanında bir bilinçlenme ve farkındalık yarattığı şüphesizdir. Sürdürülebilir Turizm Aktörleri sağlık krizinin, çevreye saygılı turizmin yeniden keşfedilmesi için bir fırsat olmasına çabalıyorlar.

2020 yılında 100 milyon uluslararası turist bekleyen Fransa dahil olmak üzere, tüm ülkeler turizmde büyük büyüme istiyor, ancak karbon ve diğer çevre sorunları bu denklemde aykırılık teşkil ediyor. Söz konusu sorunları daha yakından izleyebilmek ve örnekleri öğrenerek Türkiye’mizde uygulanabilecekleri anlayabilmek, ülkemiz sektörünü nelerin beklediğini kavramak amacıyla, geçtiğimiz 3 Kasım’da Kanada’da gerçekleştirilen”Birlikte Yeni bir Turizm Sempozyumu” isimli toplantıya video konferans yöntemi ile katıldım[1] Verilen örneklerden birkaçı özellikle ilgimi çekti ve paylaşmak istedim:

• Örneğin, SEPAQ (Quebec’de İyi Hava İşletme Kuruluşu şeklinde tercüme edebileceğimiz kurum) 2016-2020 Sürdürülebilir Eylem Planı çerçevesinde 15 yeni Eylem öngörmüştür; kurum öncelikle kendi işleyişi, çalışanları ve ailelerinin sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen işlemlerine odaklanmıştır; çalışanlarının iş saatlerinin araç yoğunluğu ile çakışmamasından, makam araçlarının benzin tüketiminin azaltılmasına, kurum binalarına güneş enerjisi ile ısınma alt yapısının kurulmasına kadar birçok olumlu girişimi örnek alınması için ortaya koymuştur.
• Quebec eyaletinin göz bebeği Madeleine adalarında da Madeleine   denizcilik topluluğu UQAM, Turizm, Bölge ve Toplum Araştırma ve Müdahale Grubu ekibi, Tourisme Îles de la Madeleine ve Living Lab işbirliği ile ortaklaşa yenilikçi bir strateji uyarladı.

Katılımcıların sunumlarından anladığım Sürdürülebilir Turizm artık ayrıştırıcı olmaktan çıkmış, giderek tüm destinasyonların uyması gereken bir standart halini almıştır. Birçok turizm destinasyonu çekici kalabilmek için yerleşik nüfus ile uyumlu sürdürülebilir turizm yenilikleri gerçekleştirmekte ayrıca önemli oyuncular kendilerini sürdürülebilir turizm koşullarına göre konumlandırmaya başladığı gibi, sürdürülebilir turizm sertifika belgelendirilmesini önemli bir hedef yapmaktadır. Bu artık bir lüks olmaktan çıkmıştır.

Aslında, Kanada gibi Fransa’da da birçok oyuncu için sürdürülebilirlik doğal ve kültürel bir mirası korumak ve yaşatmak için çalışmak olarak algılanmaktadır…

• Fransa’nın Güneyinde Akdeniz(45 km uzağında) ile dağın (2800 metrelerde) birleştiği Pyrenees tarafında Katolonya’nın simgesi le Massif du Canigó, kırsal turizm örneklerinden bir tanesi olduğundan bizim Toroslarda Mersin, Antalya taraflarında “denize akın yapan” turist için örnek teşkil edermi acaba diye düşündüm…Zira söz konusu bölgede2014 sonrası,  birçok farklı kurumun bir araya gelmesi ile Canigó, araçsız- her türlü motordan arındırılmış- bir kırsal turizm destinasyonu adayı haline gelmiştir.

• Akdeniz kıyı şeridi ve çevresinde Pont du Gard köprüsü yakınında Akdeniz çalılıklara yaslanmış kireçtaşı geçitlerinden oluşan bir plato olan Gardon boğazının sunduğu doğal ve kültürel miras konusunda farkındalık yaratmak üzere 15 kişiden oluşan özel ekip her yaştan gezgini çevreye saygı konusunda eğitmeye gayret etmektedir. Her yıl 2500’den fazla çocuğun Gardon boğazının sunduğu ekoloji-çevre konularında bilinçlenmesini teminen etkinlikler yapılmaktadır.[2]“Bir yeri korumak için sevmek gerekir” düsturundan yola çıkılarak, mekan ile duygusal bir tanışma tasarlanmaktadır.

TÜRKİYE, YABANCI TURİST SAYISININ DÜŞMESİNİ NASIL SAĞLAR?

• Bu ufak gayretler tabi ki takdir edilmelidir ancak bazı denklemleri çözmek için fazla da vakit olmadığı aşikardır; örneğin, Avrupa tarafından hedeflenen düşük karbon şartlarına uygun hareket edilecekse, yani 1990 emisyonlarına kıyasla 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarının-%55 azalması gerçekleşecek ise Fransa, ciddi anlamda gelen turistlerden nasıl vazgeçecek, hangi stratejilere yönelecek anlamaya çalışıyor.1990'da Fransa 52,5 milyon uluslararası turisti ağırlarken, 2018'de 89 milyon uluslararası turist söz konusu olmuştu. Bu verilerle Fransa'nın 2030 yılı için aşmaması gereken uluslararası turist sayısı eşiği ne olabilir? Sempozyumun açılış konuşmalarında yer alan Sürdürülebilir Turizmci Guillaume Corner’ın sunumlarından Fransa’nın bu şartları yerine getirebilmek için kabul edeceği uluslararası turist sayısını 41 ile 30 milyon arasına çekmesi gerektiğini öğreniyoruz …yani Fransa gibi bir turizm ülkesi için gelen yabancı turist sayısı 2018’de 90 milyon iken, 2030 yılında bu sayı 3’e bölünecek, 30 milyona düşecek …Belki bazılarınız “hocam taktın Fransa’ya diyorsunuz” ama bugün takalım ki yarını hazırlayalım; komşuda pişenden bizim payımıza da bir şeyler düşecektir….bunun ”kaçarı” olmadığını biliyoruz…bugün olmasa yarın Turizm coğrafi yapısı ile müthiş benzerlikler gösteren Fransa’yı bekleyenler bizim turizmimizi de etkileyecektir…iş bunun bilincinde olup, karar vericilerin akıl ile yönlendirmesini sağlamak…Maliyeti nasıl “karşılarız”ı planlamak…Yine Fransa örneğine dönersek konuşmacı 2030 perspektifindeki bu modelde yereli ön plana çıkarıyor, somut olarak, Fransız tatili beş ya da on yıl içinde nasıl görünecek? Sorusuna“Demiryollarıyla örülmüş bir Avrupa sayesinde trenle seyahat edeceğimiz, sürdürülebilirliğe saygılı evlerde kalacağımız ve bazen kitle turizminin kurbanı olan sakinlerle bağımızın kurulacağı yerel geziler artık deneyimin merkezinde olacak.” Diye cevap veriyor konuşmacı…Bu aktarılanlardan anladığım dünyanın sürdürülebilirliği için uzak yerlerden, fazla sayıda olan uçak kullanımından vaz geçilerek daha çok yerelde gezilecek. Yani, turizmdedünya “Staycation”a geçecek mecburen…Türkiye bu modele ne kadar hazır? Ocak-Eylül 2021 ülkemizi ziyaret eden turist sayısı yaklaşık 21,5 milyon kişi [3],gelirler ise 16 milyon 800 bin ABD Doları şeklindedir.  Söz konusu turizm gelirlerinin %76’sı yabancı turist kaynaklıdır. Yani genelde sera gazı salınımı çok olan uçak ile gelen turisttir. Fransa gibi 5-10 yılda değilse de Türkiye’nin de bu verileri %50 azaltması 15-20 yılda istenebilir gibi gözüküyor. Aynı Modelden gidersek ve gelen yabancı turist sayısını 3’e böleceksek kabaca 7 milyon turist ağırlamakla nasıl yetineceğiz? Ülkemizin yerel turizm kaynakları gerçekten yerel turiste sunulabilecek eşsiz bir zenginlik…Elimizin altındaki Tarım ve Turizm zenginliklerini birleştirerek alternatif yenilikler bugünden hazırlanılabilir diye düşünerek yerel turizm ve tarım oyuncularının görüşlerini değerlendirmeyi hangi kurumlar üstlenecektir meraktayım…

İktidar, turizmcinin, çiftçinin, halkın, kısaca tüm Türkiye’nin nasıl bir açmazda olduğunu nasıl anlarda elde kalan zenginlikleri acil değerlendirmek üzere kolları sıvar? Durum çok çok acil…uçurumun dibine hızla çakılmadan toparlanalım güç birliği yaparak…