TÜRKİYE ve KKTC PLAJ EKOSİSTEMLERİBİTKİ TOPLULUKLARI

Dünyaca ünlü kıyı bitki örtüsü uzmanları Fransız Prof. Dr. Jean-Marie Géhu ve İspanyol Prof. Dr. Manuel Costa ile Kuzey Batı Anadolu, Akdeniz ve KKTC kıyılarında yaptığımız araştırmalarda 7 ekosistemde 18 sınıf (Classis), 22 ordo (Order), 25 alyans (Alliance), 9 alt alyansa (Sub alliance) ait 69 bitki birliği (association), 58 alt bitki birliği (Sub association), 12 grupman (Groupement), 1 Form ve 1 Roseliere(sazlık) tespit ettik. Böylece arazide bitki birliği, alt birlik, grupman, form ve roselier olarak 141 syntakson tespit ettik. Diğerleri alt alyans, alyans, ordo ve sınıflar bu syntaksonların bağlı olduğu üst birimlerdir. Bunlardan 5 alyans, 38 bitki birliği ve 4 alt bitki birliği bilim için yeni idi. Dolayısı ile bunlar aynı zamanda Türkiye ve KKTC’ye özgü (endemic) bitki toplulukları idi.

Bu tespitlere dayanarak K. B. Anadolu’da 4’ü Doğal rezerv niteliğinde ve 5’i korunmaya layık nitelikte 9 alan, Akdeniz’de 7 ve KKTC’de 4 kıyı alanının korunmasını Fransızca ve Türkçe yayınlar, konferanslar ve resmi makamlara yazılar ile dile getirdik. Ancak bu alanlar tüm çabalarımıza rağmen korunmadı. Eğer binlerce çalışanı bulunan Çevre, Orman ve Kültür Bakanlıkları koruma görevlerini yaptıkları ve kıyıları koruduklarını iddia ederlerse o zaman bu kurumlara bu bitki topluluklarını bize gösterin demek gerekiyor.

Bu listedeki bitki topluluklarını 1987 ve 1988 yılında tespit ettik. Askeri bölge olduğu gerekçesi ile Yunanistan ve Bulgaristan sınırlarındaki kumullara bakmamız engellendi. Akdeniz’de Alanya-Gazipaşa arasında 4, Antalya güneyinde 5 kumul, Ölüdeniz ve Patara kumullarını araştırmak için çok geç kalmıştık. Biz gelmeden bu kumulların doğal bitki örtüleri tahrip edilmişti. Orta ve Doğu Karadeniz kumullarında tez çalışmaları yapıldığı için gitmedik. Orta ve Güney Ege’de çok küçük birkaç kumul yerine önceliğimizi büyük kumullara verdiğimiz için gidemedik. Sonraları ise çok hızlı tahribatlar nedeniyle doğal bitki örtüleri yok edildikleri için gitmedik.

Verdiğimiz bu liste Türkiye biyoçeşitliliğinin çok önemli bir parçasıdır.

Ancak 2013 yılından beri yürürlükte olan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliğinde biyoçeşitlilik içinde çok önemli olan bitki toplulukları çok yanlış olarak sorulmamakta ve istenmemekte.

Yazılan 11 ciltlik Türkiye florası kitabından sonra Türkiye’de mevcut onlarca ekosistem içindeki bitki toplulukları bu şekilde tespit edilip Türkiye vejetasyonu kitapları yazılmalı idi. Ancak bu kitaplar yazılmadığı gibi yazılması için ciddi teşebbüsler bile olmadı. Bunda flora çalışanların büyük katkısı oldu. Flora çalışanlar büyük sayıları ile özellikle bürokrasideki yetkililerden vejetasyonun önemini gizlediler ve sadece flora çalışmalarının ülke için yeterli olduğu bilgisini verdiler. Bütün ekosistemlerin doğası yok olmadan Türkiye vejetasyonunu araştırma merkezi kurulmalı, TÜBİTAK’ın vejetasyon projelerine destek vermesi sağlanmalı, YÖK’ün vejetasyon tezlerine ağırlık verilmesi konusunda tedbirler alması sağlanmalıdır.

Kıyılarımıza ait bu listeyi Türkiye’deki özellikle bitki sosyologları, bu değerlere ilgi duyan bitki sistematikçileri, çevre ile ilgili gönüllü kuruluşlar, çevrenin korunmasından sorumlu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı elemanları için veriyoruz.

Gelecekte yapılacağını ümit etmemekle birlikte eğer kıyı kumullarımızda onarım (restorasyon) çalışmaları yapılırsa bu kumullara bu bitki topluluklarının tekrar gelip gelmeyeceklerinin takip edilmesi bakımından bu liste yararlı olacaktır.

Kıyılarımızdaki 7 farklı ekosistem olan plaj, kıyı kumul, kıyı tuzcul, kıyı acısu, kıyı kayalık, kıyı frigana ve kıyı maki ekosistemlerinin bitki topluluklarını ayrı yazılar halinde vereceğiz. Vereceğimiz 7 ayrı liste alt alta konulursa kıyılarımızda tespit ettiğimiz 69 bitki birliğinin tamamını görebileceksiniz

PLAJ EKOSİSTEMİ

Sınıf:CAKILETEA MARITIMAE

(Bulunduğu bölgeler: K.B. Anadolu, Akdeniz ve KKTC)

Ordo:Euphorbietalia peplis

(Bulunduğu bölgeler:K.B. Anadolu, Akdeniz ve KKTC)

Alyans: Euphorbion peplis

(Bulunduğu bölgeler:K.B. Anadolu, Akdeniz ve KKTC)