TÜRKİYE’DE BİTKİ SOSYOLOJİSİ ARAŞTIRMA MERKEZİ KURULMALIDIR

Türkiye’de bitki sosyolojisi araştırmaları hem çok geç başlamış hem de çok yavaş gitmektedir. Halbuki bitki sosyolojisi araştırmalarının yararlarına baktığımızda;

1. En uygun tarım ürünlerinin seçiminde: İlgili alandaki bitki birliklerinden hareketle araziye en uygun tarım ürünlerinin seçimi
2. En uygun ağaç türü seçimi ve stabilizasyonda:Ormancılıkta ilgili alandaki bitki birliklerinden hareketle araziye en uygun türlerle ağaçlandırma ve yamaç stabilizasyonunu yapımı
3. Mühendislikte:Örneğin 2. Dünya savaşında uçakların tespit edemeyeceği uygun bitkilerle kamufle edilmiş toprak hava alanı yapımı
4. Askeri kamuflajda: Örneğin 2. Dünya savaşında İsviçre ve Almanya gibi ülkeler askeri kamuflajlarını bitki sosyologlarına yaptırmışlar.
5. Çevre korumada:Çevre ve doğa korumada tespit edilen bitki birliklerinin öncelikle korunması
6. Biyolojik çeşitliliğin tespitinde: ÇED raporlarında söz konusu edilmeyen ancak biyolojik çeşitlilikte çok önemli olan bitki birlikleri ve üst birimlerinin tespiti ve korunmaları gerekir.
7. Arazinin ekolojik özelliklerini anlamada: Bitki birlikleri bitki türlerinden çok çok daha fazla arazinin ekolojik özelliklerini (jeomorfolojisi, toprağı, hidrolojisi, biyotik etkileri, iklimi) bize söyler.
8. Arazi kullanım Planları (POS) yapımında:Arazi kullanım planları bir alanda yapılmış her konudaki araştırmalar dikkate alınarak yapılır. Bu araştırmalardan en önemlilerden birisi bitki sosyolojisi çalışmaları ile bitki birliklerinin tespitidir. Çeşitli branşlardan bilim adamları POS planı yapılacak alanı gezer ve yapılan araştırmaların ışığında o alanda korunacak, orman olarak kalacak, arkeolojik ve doğal sit yapılacak, tarıma bırakılacak, yerleşim olacak vb. alanları tartışır ve kararları bu haritalara işlerler. Sonrasında araziler ister devletin ister özel kişilerin olsun bu plan dışında alanların kullanılması yasaktır. Bu haritalar 10 yılda bir gözden geçirilir. Bu haritalar Fransa, İspanya gibi ülkelerde çok uzun zaman öncesinden yapılmakta olup bizdeki gibi iktidarların ve özel kişilerin arazileri istedikleri gibi kullanmaları mümkün değildir. Ülkemizdeki gibi arazi kullanımı konusunda yanlışlıklar ve bu yanlışlıkların yargıya götürülmesi, yargı kararlarının temyizi veya hükümetlerce çiğnenmesi olayları bu ülkelerde görülmemekte.

Bukonularda çok önemli olan bitki sosyolojisi çalışmalarının süratle yapılması, koordine edilmesivb. açısından Türkiye’de de en azından şimdilik bir “Bitki sosyolojisi Araştırma Merkezinin” kurulması çok önemlidir.

Bazı ülkelerde mevcut Bitki Sosyolojisi Araştırma Merkezleri

• (ilki 1939 yılında kuruldu. Essen, Hannover ve Todenmann’daki bu merkezler Angewandte Pflanzensoziologie,  Applied Vegetation Science,IAVS Bulletin,Journal of Vegetation Science, Phytocoenologia, Vegetatio, gibi çok önemli dergiler çıkarmakta, kongreler düzenlemekte ve bitki sosyolojisi haritaları hazırlamakta.Arjantin, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Cezayir,Fransa(İlki 1930’da Montpellier’de kurulmuş.konusunda dünyanın en büyük kütüphanesine sahip Bailleul’da kurulan Merkezi 2 kez ve toplamda 5,5 ay ziyaret ettim, Hollanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Lüksemburg, Macaristan, Polonya, Portekiz, Romanya vb.

Türkiye’deki durum:

1970 yılında Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Botanik Ana Bilim Dalı ile Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri bölüm başkanlarınınTÜBİTAK bünyesinde “Türkiye’nin flora ve vejetasyonunu araştırma merkezi” kurulması çabaları iki başkanın anlaşamaması üzerine kurulamadı. 12 Eylül 1995 tarihinde Çevre Koruma ve Araştırma Vakfı bünyesi için “Bitki Sosyolojisi Araştırma Merkezi (BSAM)”kuruldu. 23 Aralık 1996 tarihine kadar en önemli faaliyeti 1. Ulusal Bitki Sosyolojisi Kongresini gerçekleştirmek oldu. Bilimsel başkanlığını yaptığım Merkez ile 238 kişi irtibat kurdu. Hollanda Büyükelçiliği Baş Kâtibi Bart TWAALFHOVEN gelip neler yapmak istediğimize dair Merkezde bizlerdenbilgi aldı. Merkez,“Türk Bitki Sosyolojisi Dergisi” çıkarma, “Uluslararası Bitki Sosyolojisi Kongresi” yapma, “Bitki sosyolojisi haritaları” yapmak vb. hazırlıkları içinde iken Vakıf ile ilişkilerde zorluklar yaşandığı için kapanmıştır. Böylece 99 yıllık cumhuriyet tarihinin tek Bitki Sosyolojisi Araştırma Merkezi ve tek Ulusal Bitki Sosyolojisi Kongresi bu yapılanlar olmuştur.