YENİKÖY KIYI KUMULU

Yeniköy kıyı kumulu, İstanbul’un Arnavutköy ilçesinde Yeniköy’ün 700 m. güneyinde yer alır.

Bu kıyı kumulunu 13 Temmuz 1987’de Fransız Prof. Dr. Jean-Marie Géhu ile birlikte araştırdık. Araştırmamızda kıyı kumulunda 2 bitki topluluğu tespit ettik. Bunlar;

1.     Cakilo euxinae – Salsoletum ruthenicae
2.     Stachyo subcrenatae – Centaureetum kilaeae

1’inci bitki topluluğu; denizin gel-git sınırında, kumlu plajları seven ve denizin tuzuna gereksinim duyan bir bitki topluluğu.

2’nci bitki topluluğu; kumulun arka kısımlarında bulunan ve Kuzey Batı Anadolu kıyı kumullarında bitki çeşitliliği en fazla olan bitki topluluğudur. İstanbul Boğazı’nın iki tarafındaki kumullara özgü bir bitki topluluğudur. Bu bitki topluluğunun İstanbul Boğazı’nın batısındaki kumullarda bitki çeşitliliği daha fazladır.

1’inci bitki topluluğu; ilk kez Vicherek tarafından Bulgaristan’ın Karadeniz kıyılarında 1971 yılında tespit edilmiş. Bu bitki topluluğu; Kavak (Çanakkale) Tekirdağ’ın doğusu (Tekirdağ), Kıyıköy, Terkos, Yeniköy, Akpınar, Kilyos ve Ambarlı (İstanbul), Karasu ve Kocaali (Sakarya), Denizkent (Balıkesir) ve Yeniköy’de (Bursa) bulunmaktadır.

2’nci bitki topluluğu; dünyada sadece Türkiye’ye özgüdür. Bu bitki topluluğu; Kasatura (Tekirdağ), Kıyıköy, Terkos, Yeniköy, Akpınar ve Kilyos (İstanbul), Karasu ve Kocaali’de (Sakarya) bulunmaktadır.        

Google Earth uydu görüntülerinden kumulun bugünkü durumuna baktığımızda, yaklaşık 4,5 km uzunluğunda ve en geniş yeri 165 m’dir. Bu kumulun ortasından Karaburun’a doğru kıyı erozyonunu önleme amacıyla 9 mahmuz yapılmış olup Yeniköy ve Karaburun köyleri arasındaki sınır 4 ile 5’inci mahmuz arasından geçmektedir. Buna göre, Yeniköy kumulunun uzunluğu 2.900 m’dir.

Google Earth uydu görüntülerine göre ki bunlar günümüzden en az 3–4 yıl öncesine ait, Yeniköy-Karaburun arasındaki kumul arkasının yoğun şekilde imara açılıp yapılaştığı ve kıyıya 4 mahmuzun yapıldığı görülmektedir. Bunlar, bu kumulun biyolojik değerlerinin tamamen yok edildiğini gösteriyor. Yeniköy kısmında, 2900 m’lik kumulun orta yerindeki 900 m’ye yakın kısmı dışında, kumulun tüm gerisinin yapılaştığı görülüyor. Bu evler için kumulun hemen gerisinde kumul boyunca bir asfalt yol tesis edilmiş. Yeniköy kumulu için söylenebilecek tek olumlu husus, kumul üzerine tesis yapılmaması. Ancak yoğun yerli nüfusun yanında yaz aylarında yoğun yerli turistlerin bu kumula gelmesi ve aşırı insan çiğnemeleri ile bu kumulda biyolojik bir değer kaldığını zannetmiyoruz. Ancak bu kumulun bir kısmının koruma altına alınması durumunda, uzun yıllar sonra biyolojik değerlerin kumula gelmesi de söz konusu.

Yeniköy kıyı kumulunun hemen doğusundan itibaren Açık Kömür Ocakları başlamakta olup bu alan Akpınar, Ağaçlı, Çiftalan ve Kısırkaya’ya kadar kuş uçuşu 22 km’dir. Bu alan içindeki Akpınar’ın batı ve doğusunda olan 2 kumul, Ağaçlı kumulu, Çiftalan ve Kısırkaya kumulları da bu ocaklardan etkilenmişlerdir.

Başbakan’ın İstanbul için düşündüğü çılgın projelerden birisi, bu alana yeni bir şehrin kurulması durumunda ise geri dönülemeyecek şekilde bu kumullar yok olacaklardır.

Sonuç olarak şunları söyleyebiliriz: İstanbul Boğazı ile Bulgaristan sınırı arasında Güney Karadeniz Kumul Büyük Yaşam Ortamına (Geosigmetum) ait kumullar giderek yok edilmektedir. İstanbul Boğazı’nın hemen batısındaki Kilyos kumuluna Boğaziçi Üniversitesi, Gümüşdere kumuluna Arı sitesi, Kısırkaya, Çiftalan, Ağaçlı ve Akpınar kumullarına açık kömür ocakları, Terkos kumuluna ormancıların ağaçlandırmaları, Yalıköy kumuluna köy genişlemesi ve Kıyıköy kumuluna Kıyıköy’ün genişlemesi ve balıkçı barınağı büyük zararlar vermiş.