Şam nasıl bu kadar çabuk düştü? Şimdi ne olacak?

SİYASET

Örgüt 7 Aralık gecesi Şam'a girdiğini açıkladı. Suriye lideri Beşar Esad'ın ülkeden kaçtığı yönünde haberler var.

Peki Şam nasıl bu kadar hızlı düştü?

Avustralya'daki Melbourne Üniversitesi'nde Suriye uzmanı olan Dara Conduit, Esad'ın ordusunun yıllardır süren savaş yüzünden büyük kayıplar verdiğini hatırlatıyor.

BBC'ye konuşan Conduit, Esad'ın ana müttefikleri olan İran, Rusya ve Hizbullah'ın kendi çatışmalarıyla meşgul olduğunu vurguluyor.

Aynı zamanda kimi yerlerde ordunun ve askerlerin savaşmayı bilerek tercih etmediği de aktarılıyor.

Şam'dan gelen haberlere göre muhalifler şehirde kutlamalar yapıyor, sevinçlerini yansıtmak için havaya ateş açanlar olduğu aktarılıyor.

Henüz Suriye'nin geleceğinin ne olacağı ve Şam'da neler yaşanacağı belirsizliğini koruyor.

BBC'nin güvenlik muhabiri Frank Gardner, "Eğer HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani sözüne sadık biriyse Birleşmiş Milletler'in ve diğer devletlerin de desteklediği üzere ülkenin daha çoğulcu, demokratik bir geleceğe geçiş yapması mümkün" diyor.

Ancak Gardner HTŞ'nin geçmişindeki şiddet ve insan hakları ihlalleri iddialarını hatırlatıyor.

HTŞ'nin El Kaide'ye dayanan geçmişini vurgulayarak BM ve bazı ülkeler tarafından terörist bir grup olarak tanımlandığını aktarıyor.

Gardner, "Daha şimdiden El Kaide artık hedefin 'Yahudiler ve Haçlılar' (onların terminolojisinde Hıristiyanlar) olması gerektiğini söylüyor" diyor.

Suriye'de Sünni Müslüman olmayan azınlıkların geleceği bu yüzden endişe kaynağı.

Gardner, "İktidar geçişinin gerçekleştirilebileceğine dair erken işaretler olsa da Suriye, Libya gibi yıllarca silahlı grupların çatıştığı, yağma ve kargaşanın olduğu bir duruma sürüklenebilir" uyarısında bulunuyor.

Oklahoma Üniversitesi'nin Orta Doğu çalışmaları kürsüsünden Suriye uzmanı olan Joshua Landis, Reuters'a yaptığı açıklamada, "Bu geçişin ne kadar düzenli olacağı asıl soru, Colani belli ki düzgün bir şekilde yapılmasını istiyor" dedi.

'2011'de olduğu gibi'
Suriye'de yaşayanlar da henüz durumun ne olduğunu anlamaya çalışıyor.

BBC'ye konuşan, Şam'da yaşayan ve güvenliği için kimliğini gizli tutan bir Suriyeli, "İlk defa özgürlüğün gerçekten ne olduğunu hissediyoruz. Bu da bizi şaşırtıyor" yorumunda bulundu.

Ayrıca, "Sokaklar şu an kutlamalarla dolu. Merkezdeki Emevi Meydanı'nda insanlar barışçıl bir şekilde kutlamalar yapıyor. Havai fişekler patlatıyorlar. Bazı silah sesleri duyuyoruz ancak çoğu havai fişek. Şu an hissettiğimiz 2011'de devrimin başladığı zamana çok yakın. O yıl başlattığımız hayalin devamı" dedi.

Suriye'nin muhalefet lideri Hadi el-Bahra, Al-Arabiya haber kurumuna "Esad rejiminin düştüğünü ve Suriye'nin tarihindeki karanlık bir dönemin sona erdiğini" aktardı.

Suriye Ulusal Koalisyonu lideri Hadi el-Bahra, Şam'daki durumun güvenli olduğunu da vurguladı.

X hesabından yaptığı açıklamada, "Bütün dinlerden ve mezheplerden insanlarımıza sesleniyorum, başkasına ateş açmadığınız ve evinizde kaldığınız müddetçe güvendesiniz. İntikam ya da karşılık almak gibi durumlar olmayacak, insan hakları ihlalleri yaşanmayacak. İnsanlık onuru korunacak" dedi.

Suriye kimin kontrolü altındaydı?
Beşar Esad'ın İran, Rusya ve İran destekli militanlar sayesinde Suriye'nin büyük çoğunluğunu ele geçirmesinin ardından savaş durulmuş gibiydi.

Ön cepheler donmuş olsa da ülkenin büyük kısmı hükümet kontrolündeydi.

Kuzeyde ve doğuda Kürtlerin yönetimde olduğu ve ABD tarafından desteklenen Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) denetiminde topraklar vardı.

Muhalifler, Türkiye ile sınırda bulunan Halep ve İdlib bölgelerinde kontrolü elde tutuyordu.

Bu bölgedeki en büyük güç Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) isimli İslamcı militan gruptu.

Türkiye'nin destek verdiği Suriye Milli Ordusu (SMO) da bölgede etkindi.

İran'ın destek verdiği Hizbullah'ın İsrail'in hava saldırıları yüzünden büyük darbe alması ve Suriye'deki İran askeri yöneticilerinin saldırılarda hayatını kaybetmesi Suriye ordusunu zayıflattı.

Rusya ise Ukrayna'daki savaş yüzünden bölgede yeteri kadar varlığını hissettiremedi.

Bu durum son birkaç haftada Heyet Tahrir eş-Şam'ın Şam'a kadar gelmesine sebep oldu.

HABER VE KAYNAK: BBC.TÜRKÇE

https://www.bbc.com/turkce/articles/c140nz82x8lo